Articulus 1

¶ Quaestio I. PRimo ostendo quod demones sunt compositi ex spirituali et corporali substantia. Aug. 8. de ci. cap. 15. dicit quod demones sunt aerei. Et. xi. lib. 22. cap. quod aereum corpus possidet pessimus demon.

¶ Item de Ecclesiasticis dogmatibus. cap. 12. creatura omnis corporea angeli et omnes virtutes celestes corporee sunt: licet non carne subsistant: ergo et angeli sancti et angeli mali corporei sunt.

¶ Item Ber. 5 libro de consolis. cap. 7. dicit quod angeli sunt corpore etherei.

¶ Item Apuleius libro de deo Socratis dicit: quod demones sunt genere animalia: ingenio rationa bilia. animo passiua corpore aerea tempore eterna.

Contra Dyo. de diui. no. ca. 4. vltra medium angelus est imago dei: manifestatio occulti lumi nis speculum purum splendidissimum. he autem conditiones non conueniunt rebus corporeis. ergo angeli corporei non sunt.

¶ Item Luc. xi. diabolus dicitur immundus spiritus Sed spiritus non est compositus ex spirituali et corporali substantia.

Respondeo quod nec angeli boni nec mali compositi sunt ex spirituali et corporali substantia: nec habent corpora sibi naturaliter vnita: immo sunt substantie intellectuales: vnde Dyo. 5. ca. de diui. no. vocat eos intellectus. deus enim congrue ad perfectionem vniuersi fecit et creaturam pure corporalem: et creaturam ex spirituali et corporali compositam: vt homo est: et creaturam pure spiritualem vt angelum. Malos autem angelos esse substantias incorporeas probare possumus per sacram scripturam. Quia Mater. 5 et Luc. 8. legitur quod in corpore vnius hominis fuit demonum legio. legio autem continet sexmilia sexcentas. lxviertiei personas. Si autem essent corporei: non potuissent tot esse simul in vno corpore humano: nisi habe rent corpora tam parua quod non decerent eos si corporei essent plura enim corpora simul naturaliter esse non possunt.

Ad auctoritates in oppositum allegatas dicendum: quod intelligi debent de corporibus que demones assumunt. Aut quod sancti non intendebant hoc affirmare. Sed loquebantur secundum opinionem aliquorum philosophorum qui hoc senserunt: de quorum numero fuit Apuleius: et ideo sua auctoritas non est in proposito re cipienda. Uel potest dici quod sancti dicebant spiritus creatos esse corporeos ad ostendendum in eis tantam materialitatem et possibilitatem respectu spiritus diuini quod nomine creaturarum corporalium debeant nominari. Unde quamuis Dam. lib. 2. cap. 3. dicat quod angelus est substantia incorporea: postea dicit: incorporeus autem et immaterialis dicitur quamtum ad nos. omne enim comparatum ad deum: qui solus est incomparabilis: grossum et materiale inuenitur.

¶ Quaestio II. SEcundo quaeritur vtrum demones aliquando assumant corpora. Et videtur quod non. quia quanto temptatio subtilius intrat: tanto est efficacior ad decipiendum. Sed subtilius potest temptare sine assumpto corpore quam cum corpore: ergo videtur quod numquam corpus assumat.

¶ Item omnis assumptioterminatur ad aliquam vnitatem. Sed ex corpore et angelo non potest fieri aliquod vnum: ergo demones numquam corpus assumunt.

¶ Item spiritus vnitus non vult separari: ergo separatus non vult vniri.

Contra Auic. x. meta. cap.iet loquens de illo qui est aptts ad prophetiam: dicit quod hoc est ille in cuius virsbus animalibus sunt he proprietates scilicet vt audiat verbum dei: et videat angelos transfigurantes coram se in forma quae possunt videri. ergo angeli boni assumunt quandoque corpora: et etiam a simili demones.

¶ Item cum sint spiritus non possunt oculis corporalibus videri nisi in assumpto corpore. Sed multotiens oculis corporalibus visi sunt: ergo aliquando corpora assumunt.

Respondeo quod sibi aliquando assumunt corpori: quorum sunt motores non forme. Assumunt autem ea non tanquam necessaria sue principali operationi. Sed vt in eis exerceant aliquas operationes sensibiles hominibus nociuas.

Ad primum in oppositum dicendum quod quanto tenptatio subtilius intrat: tanto est efficacior ad oecipiendum ceteris paribus. Aliquas tamen temptationes nociuas facere potest cum assumpto corpore: quas non posset sine assumpto corpore. Quandoque enim cum adeo permittitur hominem ponit extra sensum sibi visibiliter apparendo in aliqua multum horribili forma: quandoque etiam apparendo mulieri in similitudine pulcherrimicorporis humani lasciuo modo: citius et fortius excitat in ea carnalem concupiscentiam: quam faceret per occultam temptationem tantum.

¶ Ad secundum dicendum quod illa assumptio terminatur ad aliquam vnitatem non per se: sed per accidens: eo modo quo sit vnum ex motore et instrumen to moto.

¶ Ad tertium dicendum: quod non est simile de spiritu vnito quantum ad separationem: et de separato quantum ad coniunctionem: quia ex anima et corpore vna natura conposita constituitur: et ideo ipsa anima sicut naturaliter re nuit ruptionem huius vnitatis: ita naturaliter renuit separationem. Coniunctio vero spiritus separati ad corpus quod assumat non est naturalis: sed voluntaria: ncc terminatur ad aliquod vnum per se: sed per accidens: vt dictum est: sicut potest velle assumere: ita quando vult potest dimittere.

¶ Questio III. Tertio queritur vtrum demons assumant corpora de elementari natura. Et videtur quod non Glo. Gensem 18 dicit de angelis qui apparuerunt abrahe: quod non apparerent et cibos sumerent nisi solidum corpus ex celesti elemento haberent. Si ergo angeli boni assumunt corpus ex celesti natura: videtur similiter quod angeli maliquia quamuis sicut difformes in moribus conueniunt tamen in natura.

¶ Item si assumerent corpus ex natura elementari aut esset graue: et ita diabolus in illo corpore cum difficultate moueretur sursum: aut esset leue: et ita diabolus in illo corpore cum difficultate moueretur deorsum: ergo videtur quod non assumunt corpus ex natura elementari: sed ex natura celesti: que secundum philosophum primo celi et mundi: neque est grauis neque leuis.

¶ Item si ipsum assumit de natura elementari: aut ipsum assumit de vno elemento tantum: aut de pluribus. Non de vno tantum: quia tunc non posset ibi esse color: quia secundum philosophum de sensu et sensato. color est in extremitate perspicui terminati. Nec de pluribus elementis: quia tunc illud corpus esset mixtum. Cum ergo forma mixti: sit forma substantialis: diabolus posset tramsmutare materiam ad substantialem formam: quod superius est improbatum.

Contra Glo. Gen. 28 Abraham angelos videns non potuisset hospitio suscipere: et cibos adhibere: nisi corpus ex aere assumpsissent. Si ergo boni angelicorpus assumunt de natura elemetari que est aer: multo fortius videtur quod angeli mali hoc faciant: cum eorum communis habitatio sit in isto caliginoso aere vsque ad iudicium: vt superius ostensum est.

¶ Item corpus celeste non est natum moueri nisi circulariter: ergo si malus angelus assumeret corpus de natura celesti in illo corpore cum difficultate moueretur motu recto: non ergo assumit de natura celesti vt videtur.

Respondeo quod demones assumunt corpora de elementari natura non de celesti: secundum enim quod dicit philosophus scilicet metheurorum. corpus celeste peregrinas impressiones non suscipit: peregrine autem impressiones sunt condensatio rarefactio: et ad nouam figuram transmutatio. Istorum ergo corpus celeste susceptibille non est. Cum ergo omnia ista causet diabolus in corpore quod assumit mediate vel immediate: sequitur quod non assumit corpus de natura celesti. Ergo de natura elementari.

¶ Preterea corpus celeste est incorruptibile secundum naturam secundum philosophum primo celi et mundi. Sed si diabolus assumeret corpus de natura celesti: cum non assumeret de tota: sed de parte: vnam partem celi separaret ab alia: et sic in corpore celesti causaret atiquam corruptionem: per alicuius partis sue subtractionem: quod omni creature est impossibile: non ergo assumit de natura celesti: restat igitur quod de elementari.

Ad primum in oppositum dicendum: quo illa Glosu. vocat celeste elementum aerem. Insancta enim scriptura interdum aer dicitur caelum. Unde in psal. dicitur. Uolucres celi: idest aeris.

¶ Ad secundum dicendum: quod in corpore quod assumunt plus est de grauitate quam de leuitate: modicum tamen: nec tamen cum illo corpore cum difficultate mouentur sursum vel ad dextrum vel ad sinistrum: propter magnum excessum virtutis mouentis super ipsum mobile.

¶ Ad tertium cum dicitur: quod assumunt illud de vno elemento tantum aut de pluribus etc. Dico quod diabolus quandoque assumit corpus in ratione motoris quod ipse non format: sicut creditur fecisse quando eue locutus est er serpentem: sed de tali assumptione modo non loquimur: sed de assumptione corporis quod ipse format: et sibi coaptat coaptatione que requiritur inter mouens et mobile. Et credo quod illud corpus format de pluribus elementis: nec tamen habet formam mixti. elementa enim ibi remanent sub suis formis completis virtute diaboli ita subtiliter confusa vt corporalis visus inter distinctionem partium illorum elementorum distinguere non possit: et ex diuersa confusione eorum in diuersis partibus illius corporis: lumen cadens super ipsum corpus in diuersis partibus diuersimode respondet ad similitudinem diuersorum: ita quod in vna parte color albus apparet: et in alia parte rubeus. Nec mirum. habemus enim. 4. Reg. cap. 3 quod moabite orto iam sole ex diuerso aquarum situ viderunt aquas rubeas quasi sanguinem: quod non fuisset nisi lumen cadens super elementa inter se confusa possit creare aliam et aliam coloris apparentiam secundum quod diuersimode confunduntur: et secundum quod sunt in alio et alio aspectu per comparationem ad aspicientem.

¶ Quaestio IIII. QUarto queritur. vtrum copora quae demones assumunt sint perfectibilia ab anima intelllectiua. Et videtur quod sic. Quia vt habitum est supra demones mediante opere nature: ranas producere possunt et serpentes. Sed nobilior videtur esse serpens vnus: quam corpus perfectibile ab anima intellectiua ante quam sit ea perfectum. Quia secundum Aug. xi. de ciui. cap. 16. viuentia preponuntur non viuentibus. Ergo videtur quod diabolus saltem mediante opere nature potest sibi formare corpus ab anima intellectiua perfectibile.

¶ Item boni angeli non sunt ministri falsitatis. Sed certum est quod illi angeli qui apparuerunt abrahe apparuerunt in similitudine virorum. Unde Gene. 18 dicitur quod apparuerunt ei tres viri. Uidetur ergo quod vera corpora humana sibi adaptauerunt Sed talia ab anima intellectiua sunt perfectibilia. Cum ergo demones bonis angelis sint similes in naturali virtute. Uidetur quod talia corpora possunt sibi formare.

Contra ex decreto diuine libertatis corpori perfetibili ab anima intellectiua in eodem instanti in quo est sufficienter dispositum: deus infundit animam intellectiuam. Si ergo demones possent sibi formare talia corpora: demones possent homines facere quando vellent quod erroneum est.

Respondeo quod demones non possunt formare corpora perfectibilia ab anima intellectiua: nec per. suam virtutem immediate: quia sic non possunt transmutare materiam: ad aliquam formam substantialem: vt superius habitum est. Sed in corporibus perfectibilibus ab anima intellectiua precedit ordine nature: aliqua forma substantialis ipsam animam intellectiuam Nec mediante opere nature: eo modo quo ranas deduxerunt et serpentes: corpus enim perfectibile ab anima intellectiua: non est producibile per viam putrefactionis: sed ad eius naturalem productionem de necessitate requiritur cum virtute celesti virtus et influentia agentis similis in specie. Unde secundum philosophum. 2. physicorum. homo hominem generat et sol.

Ad primum patet solutio ex corpore questionis: potest etiam dici quod corpus perfectibile ab anima consideratum ante suam perfectionem: si non viuit aliqua vita sensitiua: quamuis non esset ita nobile in actu sicut brutum viuum: tamen esset incomparabiliter nobilius in potentia propter nobilissimam formam ad quam ordinatum est.

¶ Ad secundum dicendum: quod angeli boni cum assumunt corpora humanis corporibus in apparentia similia non sunt ministri falsitatis: quia hoc non faciunt vt velit significare quod sicut homines: sed vt aliqua circa homines familiarius operentur.

¶ Questio II QUinto queritur vtrum in illis corporibus assunptis possint demones exercere actus virtutis nutritiue. Et videtur quod sic. Gen. 18 dicitur de illis tribus angelis qui apparuerunt abrahe quod comederunt: ergo a simili demones in corpore assumpto comedere possunt.

¶ Item Aug. in eplura ad Deo gratias in questione de resurrectione dicit: quod legimus angelos escas sumpsisse non ficto fantasmate: sed manifestissima verirate.

¶ Item incorporibus assumptis angeli boni et mali possunt habere actum virtutis visiue et auditiue: quia audiunt et vident et ad interrogata respondent: ergo videtur similiter: quod habeant actum nutritiue.

Contra Thob. 12 dicit raphael cum eram per volutatem dei vobiscu videbar manducare et bibere: sed ego cibo inuisibili et potu qui ab hominibus videri non potest vtor. ergo videtur quod cibum corporalem non comedebat veraciter: sed tantummodo appareter: ergo a simili nec angeli mali.

¶ Item in nutritione cibi conuertitur in substantiam nutriti. Sed virtus demonis per se: non potest aliquam formam substantialem de potentia materie educere: vt superius habitum est. Ergo non potest habere actum nutritiue.

Respondeo quod diabolus in assumpto corpore non potest exercere actus nutritiue: quia quamuis possit cibum masticare et in ventrem traiicere non potest: tamen ipsum in substantiam corporis assumpeticonuertere. Et quia hoc vltimum completiuum est in actu ipsius nutritiue: ideo concedendum est quod in corpore assumptonon potest actum nutritiue exercere.

Ad primum in oppositum dicendum: quod illi ange li qui apparuerunt abrahe pro tanto comedisse dicuntur: quia cibum masticabant et intra ventrem trahebant: illum tamen in substantiam corporis non conuertebant. prima autem duo facere poterant: non tertium: quia prima duo sunt in nobis per animam inquantum est motor: sed tertium est in nobis per ipsam inquantum est corporis forma: et quamuis angelus sit corporis assumpti motor: non tamen est illius forma.

¶ Ad secundum dicendum: quod angeli dicuntur comedisse manifestissima veritate: quantum ad cibi masticationem et tractionem in ventrem. Sicut autem cibum illum in substantiam corporis non conuertebant: ita ipsum propter indigentiam non sumebant. Unde secundum Augu. in eplura ad Deo gratias. in questione de resurrectione. illa comestio non fuit necessitate sed potestate: aliter enim absorbet aquam terra sitiens: aliter solis radius ceudende. candens: illa indigentia: ista potentia. In quo dat forte Augustinus intelligere: quod angeli illos cibos mediate vel immediate resoluebant in aliquos subtiles vapores.

¶ Ad tertium dicendum: quod in illo corpore non aliter percipiunt colores et sonos quam sine assumpto corpore: vnde ita apprehenderent colores clausis oculis: sicut apertis: et sonos auribus obturatis: si ut non obturatis. illa enim corpora non viuisicant. Unde nec per illa actum sentiendi habent.

¶ Quaestio VI Exto queritur vtrum in illis corporibus possint exercere actus generatiue. Et quia planum est: quiod hoc non potest per suam virtutem immediate: cum sic non possit materiam transmutare ad formam substantialem: vt ante habitum est. Nec possit ex se semen decidere. Ideoqueratur vtrum mediante humano semine possint hominem generare: per hec quod primo fiat succubus: et postea incubus.

¶ Et videtur quod non: quia si posset semen humanum receptum conseruare in sua virtute quousque illud transfunderet mulierem: pari ratione posset assumere aliquem vaporem in quo est similitudo alicuius visibilis: et illam similitudinem conseruare quousque transferret ipsam per vacuitates interiores vsque ad sensum communem ceci nati: et sic posset facere ipsam fantasiare de coloribus: quod impossibile est.

¶ Item matrix ad contactum rei innaturalis clauditur: vt trahi potest ex sententia Auicem. lib. 9. de animalibus. cap. primo. Ergo ad contactum virge demonis incubi: cum non esset naturalis matrix clauderetur: et sic demo incubus in matricem mulieris semen transfundere non posset.

¶ Item si per illam viam posset hominem generare: ille genitus non haberet patrem: non enim diabolus esset pater eius: cum de semine eius genitus non esset: nec ille homo a quo diabolus recepit semen: quia non posset dici cum matre illius pueri concubuisse.

Contra Glo. Genm. 6 super illud videntes fili dei filias hominum. Dicit quod non est incredibile a quibusdam demonibus qui mulieribus sunt improbi homines esse procreatos.

¶ Item communis opinio clamat merlinum per illam viam fuisse genitum.

Respondeo quod cum diabolus non probibetur a deo immediate: vel mediantibus angelis sanctis: potest accipere corpus ad similitudinem corporis mulieris pulchri valde. Et si contingat aliquem vt rum concumbere cum eo: potest semen vtrile recipere: et per aliquantulum temporis obseruare in sua virtute: et postes assumere corpus: vel corpus pristinum mutare in similitu dinem corporis virilis: et ita si cito mulierem potentem concipere sibi consentientem inueniat: potest illud semen in matricem eius transfundere: ita quod ex illo semine et semine mulieris simul concurrentibus in delata proportione: potest puer in illa muliere generari.

¶ Aliqui tamen hoec dicunt magis debere poni sub dubio: quam aliqua pars asseri. Cum et Aug. 3. de ciui. cap. 5. de hoc sub dubitatione loquatur. Et bene videtur mihi rationabile: quod alteram partem perti naciter affirmare non expedit.

Ad primum in oppositum dicendum: quod non estr simse de conseruatione similitudinis coloris in spiritu visibili: vel in spiritu qui est in organosensus communis: et de conseruatione virtutis anime patris insemine: quia illa virtus fundatur in spiritibus qui decidum tur cum semine: qui spiritus in semine conseruabantur tamquam in loco naturali: quamdiu semen non degenerat in extranea: qualitatem.

¶ Ad secundum dicendum: quod quamuis similitudo membri vtrilis in demone incubo: non sit membrum naturale: tamen matrix non apprehendit illud vt in naturale: et ideo. ad eius contactum non clauditur.

¶ Ad tertium dicendum: quod ille genitus non vere: sed per similitudinem posset dici genitus a demone sed ab illo homine a quo semen fuit decisum: et culus virtute semen matrix fuit dispositum. Unde et ille genitus vere esset filius illius.