Table of Contents
Commentarius in Libros Sententiarum
Liber 1
Prologus
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Pars 1
Pars 2
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Distinctio 41
Distinctio 42
Distinctio 43
Distinctio 44
Distinctio 45
Distinctio 46
Distinctio 47
Distinctio 48
Liber 2
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Distinctio 41
Distinctio 42
Distinctio 43
Distinctio 44
Liber 3
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Liber 4
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Distinctio 41
Distinctio 42
Distinctio 43
Distinctio 44
Distinctio 45
Distinctio 46
Distinctio 47
Distinctio 48
Distinctio 49
Distinctio 50
Articulus 2
Quaestio 1
Quaesido I. PRimo ostendo quod in statu inocentie non fuisset equalis multiplicatio virorum ac mulierum: quia secundum philosophum. libro 1i6. de animalibus. femina est mas occasionatus: ergo praeter intentionem nature generatur. Sed in statu innocentie natura non fuisset frustrata sua intentione: ergo numquam fuisset in statu innocentie feima gnanta
¶ Item secundum philosophum 2. de generone in omnibus inquemus: quod melius est desiderare naturam semper: sed perfectior est sexus masculinus quam femininus: ergo vis gnantiua naturaliter appetit prolem gnamre in masculino sexu: sed in statu innocentie natura numquam fuisset frustrata suo naturaliappetitu: ergo semper fuisset generatio prolis in masculino sexu.
¶ Item generto masculi est propter seminis virtutem et perfectionem: vnde Auic. 9. de animalibus: ca. de causa masculinitatis et feminitatis dicit quod cum sperma fuerit calidum et eius calor vincens: tunc erit masculus. Sed in statu innocentie semper fuisset semen perfectius digestum et virtuosius quam semen de quo generatur masculus in statu nature lapse: ergo in statu innocentie solos masculos generassent.
Contra natura sic processisset in generando sicut deus eam istituit: sed deus non fecit primo plurles viros quam mulie res: quia primo non fecit nisi vnum virum et vnam mulierem: ergo videtur quod in processu natura equaliter viros: et mulieres multiplicasset.
Respondeo quod in statu innocentie fuisset equalis mltiplicatio virorum et mulierum: quod autem oportuisset nasci viros et mulieres. Istud patet: quia contra ius nature fuisset: quod aliqua mulier: que descendisset ab adam carnaliter fuisset sibi copulata: et ideo si viri non fuissent genitimulieres genite multiplicationi speciei salua innocentia non vocassent: similiter contra ius nature fuisset: quod aliquis masculus descendens ab adam et eua: ipsi eue carnaliter copulatus fuisset: vnde simulieres non fuissent genite masculi geniti multiplicationi speciei salua innocentia non vocassent. Quod est in pari nuo multiplicati fuissent: patet ex hoc quod vnus vir non habuisset nisi vnam vxorem: nec vna vxor nisi vnum virum: cum inspiratione spiritus scienti dixerit adam Gensm 2 de viro et muliere: quod erunt duo in carne vna: nulla est mulier fuisset sine viro: nec vir sine muliere: quia omnis multiplicationi speciei dedissent operam: quia primis parentibus dictum est: non tantum pro se sed pro tota sua posteritate si instatu innocentie permansissent: illud verbum quod scriptum est Gen id est Crescite et multiplicamini et replete terram: ad quod sequitur quod equaliter fuisset multiplicatus numerus virorum et mulierum.
¶ Modus autem per quem hoc factum fuisset sic patere potest. Uis generatiua erat perfecte in obedientia voluntatis: et ideo quando voluissent parentes conceptionem mulieris imperassent virtuti genera tiue: et tuc decidisset semen minus calibet et magis aptum ad genero¬ nem feinei sexus: quod natura reposuisset in loco matricis magis apto ad feine generonem: quando autem voluissent generare masculum: vtus generatiua obediens decidisset semen calidius et virtuosius aptum ad masculi generonem: quod natura reposuisset in loco matricis magis aptopro masculi formatione: qui locnus est in dextra parte matricis: dicente Auic. libro 9. de animalibus. ca. de causa masculinitatis et feminitatis quod ventriculus dexter est habilior ad faciendum masculum quam finister: et hoc est: quia magis calidus.
Ad primum in opositum dicendum quod secntum Aui. 6. meth. ca. g distinguenda e natura creata in naturam vniversalem et particularem: dicit enim sic. Intelligo per virtutem particulatem virtutem propriam regis vnius indiuidui: et intelligo per naturam vniversaltem virtu tem infusam in substantias celorum quasi vnam rem gubernantem vniuersitatem generonum: nec per illam virtutem debes intellere animam: sed virtutem recepotesta in celis ab intellientiis motricibus ex prouidentia creatoris potest ergo dici quod quamuis feia modo generetur praeter intentionem nature participans: non tamen pter intentionem nature vniversalis. Intendit enim sexum masculinum et femininum propter maiorem perfectionem vniuersi: et propter numerosiorem multiplicationem indinduorum. In statum autem innoce no tantum generaton fuisset feine de intentione nature vniversalis: sed est de intentione nature particlar quia tunc erat obediens voluntati.
¶ Ad 2m dicendum: quod quamuis melior sit fexus masculinus quam femininus: tamen melius est simpliciter gno feinarum et masculorum quam sola genero masclultorum. In statum autem innocem tie: quia naum particularis virtuti generatiue erat obediens voluntati. Intendebat illud quod simpliciter melius erat pro ordinata et naturali multiplicatione indiuiduorum in specie.
Quaestio 2
Quaesio II Ecundo queritur vtrum pueri statem cum natifuissent habuissent perfectum membrorum vsum: et videtur quod sic. quaedam animalia statim cum nascunt habent sufficientem membrorum vsum: ergo cum homosit perfectior ceteris animalibus si peccatum non fuisset statim cum nasceretur non tantum sufficientem: sed persfactum membrorum vsum haberet.
¶ Item in statu nature lapse duas etates videmus in quibus homines non habent perfectum membrorum vsum scilicet infantilem et senilem. Sed in statu innocentiequantuncumque haberent homines magnam etatem nuquam amisissent perfectum vsum membrorum. ergo est perfactum vsum membrorum in etate infantili huissent.
¶ Item Aug. in libro de baptismo peruulorum: prope finem loquens de pueris genitis in statu nature lapse: qui non habent perfactum membrorum vsum dic quod infirmitati mentis congruit hoc infirmitas cornis. Sed pueri in statu innocetia non hbuissent infirmitatem mentis: quia talinfirmitas videtur ex vitio prouenisse: ergo non humissent infirmitatem carnis.
Contra perfcio virium corporalium motiuarum dependet a perfectione organorum. Sed in statu innoce filii non fuist sent nati cum perfacta quantitate organorum: quia nati fuissent peruli: ergo mox nati non habuissent perfectum vsum membrorum. Respodeo quod pueri stati cum nati fuisset non hunissent perfaectum membrorum vsum quantum ad omnes actus. Sed tantum quantum ad actus infantili etati conuenientes: nec statim cum nati fuiffent hunissent perfectam quantitatem corporis virilis: sed ad illam per processum temporis deuenissent. Adam tamen plasmatus fuit in perfcaquantitate corporis viriltur habens virtutem ad perfem membrorum vsum: vnde Aug. 15. de ci. c. 12. hoc sentire videtur dicens de adam quod fortassis etiam quando creatus est: generare potuit: nec enim eum tam peruum quam infantes nostri sunt factum fuisse credibile est.
Ad primum in oppositum dicendum quod quamuis proles hominis simpliciter sit perfcientior quam fetus brutorum: tamen fetus alicus bruti: prtet stati cum natus est aliquam perfcitionem habere quam non habet fetus hominis: sic videmus quod quamuis homo simpliciter sit nobilior vulture: vultur tamen clarius videt. Ron autem quare deus ordinauit vt fetus bruti citius hebeat perfactum vsum membrorum quam fetus hominis est: quia peruulhumane speciei non deest cura parentum: sicut deest fetibus illo. rum animalium.
¶ Ad 2m dicendum: quod in statu innocentie non fuisset simile de etate prouecta et infantili: quia initium viuendi habuissent sed non terminum: et ideo hbumissent defectus naturales: qui consequuntur initium essendi per naturam. Sed non illos qui consequuntur terminum cuis sunt debilitatio et fractio corporis per semina et debilitatiovirium animalium et similia.
¶ Ad 3m dicendum quod peruuli habent infirmitatem carnis non solum in agendo: sed et in patiendo. Paruuli aut qui nati fuissent in statu innocentie habuissent infirmitatem carnis in agendo: sed non in patiendo: nec tantam habuissent infirmitatem in agendo: sicut paruuli qui modo nascuntur: quia non habuissent infirmitatem in agendo quantum ad actus infantiles quam modo habent paruuli qui magis possunt esurientes flere quam materiamas sugere.
Quaestio 3
Questio. III Ertio queritur vtrum pueri in statu innocentie fuissent nati cum oringinali iustitia. Et videtur quod non: Hug. id est libro de sacra. parte 6 cap. 24. loquens de paruulis qui fuissent in statu innocentie dicit quod nascendo originali iustitie meritum non acciperet.
¶ Item originalis iustitia erat quoddam beneficium primis parentibus supernaturaliter data: erat enim quidam supernaturalis habitus sed supernaturalia non transfunduntur a parente in prolem: ergo videtur quod paruuli in statu innocentie cum originali iustitia nati non fuissent.
¶ Item subiectum originalis iustitie erat anima rationalis: sed animam rationalem a parentibus non accepissent: ergo neque iustitiam originalem a sua natiuitate habuissent.
Contra Hug. libro e de sacra. parte. 6 ca. 33. loquens de paruulis praedictis dicit quod qui sine peccato generarentur: conseqens est omnino quod est sine peccato nascerentur: ergo nati fuissent in innocentia que erat per originalem iustitiam ergo fuissent nati cum originali iustitia.
¶ Item Ansel. de conceptu virili cap. 24. Si adam nequiuisset ad illos quos generaturus erat: iustitiam suam producere nequaquam potuisset eis suam iustitiam tramsmittere.
Respondeo quod si pueri in statu innocentie natifuissent cum originali iustitia quod rationale fuisset: quia quamuis originalis iustitia causata non fuerit ex principiis nature: fuit tamen primis parentibus data: non inquantum erant singulares persone. Sed inquantum in eis erant omnia indiuidua speciei in virtute. Unde in ipsis primis parentibus fuit data toti humane nature: vnde et originale peccatum quod opponitur illi iustitie dicitur peccatum nature. Pro hac opi. est expresse auctoritas Ansel. in opponendo allegata ad hanc partem. Et illud quod dicit in eodem lib. ca id scilicet quod si adam et eua iustitiam seruassent originalem: qui de illis nascerentur originaliter: sicut illi iusti essent: non tamen nati fuissent in illa iustitia confirmati. Cut videtur concordare Hug id est libro de sacra. prarte 6 ca. 24. dicens. Sicut in obedientia vno tempore consumata naturam ad corruptionem mutauit: ita est obedientia naturam ad incorruptionem non mutasset: donec tempore suo vsque in finem seruata fuisset perfecta: qui autem interim generarentur a natura nondum adhuc ad veram incorruptionem transformata seminarentur et parum post subdit: quod non potuit natura nascentibus dare: quod in generantibus nondum adhuc possidebat: ergo vsque ad tempus sue translationis mansissent in statu in quo potuissent mori et non mori. Exquo sequitur quod etiam vsque ad illud tempus mansissent in statu in quo potuissent peccare et non peccare: forte tamen nullus eorum peccasset: quod videtur sensisse Greg. 4 libro mor. quasi inter medium et finem: super illud verbum 3. Iob. et somno meo requiesceret dicens: quod si parentem primum nulla peccati putredo corrumperet nequaque ipse filios gehenne generaret.
Ad primum in oppositum dicendum quod ug. in auctoritate preallegata vocat meritum originalis iustitie: non ipsam originalem iustitiam: sed confirmationem in incorruptibilitate et in iustitia quod patet: quia post verbum allegatum immediate subiungit: quoniam et ipsi a quibus nascerentur nondum adhuc perfecte obedientie iustitiam haberent et tamen habebant originalem iustitiam.
¶ Ad 2m cum dicitur: quod supernaturalia non transfunduntur a parente in prolem. Dico quod verum est: sim pliciter: sed bene transfunditur materia disposita ad suscipiendum quamuis autem adam non transfudisset ad posteros animam rationalem nec iustitiam originalem: quia si hoc duo in posteris: sicut in primis parentibus per creationem fuissent: tranfudisset tamen carnem mundam dispositam ad susceptionem rationalis anime ornate et fortificate supernaturali habitu originalis iustitie
Quaestio 4
Quaesio IIII. QUarto queritur vtrum paruuli in statu innocentie nati fuissent perfecti in scientia. Et videtur quod sic: quia ignorantia pena est vnde Aug. xi. de ciui. ca. 24. dicit quod non parua pena est insipientia. Sed dicit Aug. id est libro retractationum cap. 8. quod omnis pena si iusta est pena: pena ergo si paruuli in statu innocemtie: non fuissent perfecti in scientia: penam insipientie habuissent iniuste: quod falsum est.
¶ Item Sapientia 9. Corpus quod corrumpitur aggrauat animam. Sed in statu innocentie non fuisset corpus de necessitate subiectum corruptioni: ergo in nullo aggrauabat animam. Cum ergo anime fuissent perfecte create in scientia: si create fuissent extra corpora: videtur est quod equalem perfectionem scientie habuissent in corporibus paruulorum.
¶ Item vt habitum est supra in quaestione praecedenti paruuli fuissent nati cum perfectione iustitie: quia sine omni peccato et inclinatione ad peccatum. Sed perfectio iustitie praesuppotienit perfectionem scientie: ergo fuissent nati perfecti in scientia.
Contra philosophus. 3. de anima dicit quod anima est sicut tabula: in qua nihil est actu scriptum scilicet antequam actu intelligat: sed peruuli in statu innocentie: non statim habuissent actum intelligendi: ergo nec nati fuissent cum aliquibus similitudibus rerum nec cum habitum scientie.
¶ Item natura procedit ab imperfecto ad perfectum in omnibus generatis: ergo paruuli non statim a principio habuissent perfectum rationis vsum. Sed perfectio scientie non est sine perfectione vsus rationis: ergo non fuissent nati in scientia perfecti. Ad hanc quaestionem dicunt quidam: quod paruuli fuissent nati cum perfectione scientie nec quantum ad vsum nec quantum ad habitum: sed in processu temporis scientiam acquisiuissent: inueniendo vel addiscendo sine omni difficultate. Cui videtur consentire Hug. primo libro de sacra. parte 6 ca. 26. dicens secundum extimationem nostram id magis approbamus vt primus homo corpore et sensu perfectus mox factus fuisse credatur: illos vero qui ex ipso nascerentur eadem lege qua et nunc natiuitatem humanam ordinatam cernimus peruulos nascituros: ac deide per interualla temporum tam in sensu animi quam in statura corporali incrementa accepturos.
¶ Aliis videtur quod sicut pueri in baptismo virtutes recipiunt quantum ad habitus: non tamen quantum ad vsum: quod similiter peruuli in statu innocentie nati fuissent perfecti in scientia naturalium rerum quantum ad habitum: sed non quantum ad vsum quem per processum temporis obtinuissent: anima enim dum est in corpore in intelligendo indiget ministerio virium sensitiuarum quae sunt organis alligate: et ideo impeditis organis impeditur actus earum: et per conseqens rationis vsus. In pueris autem est illud impedimentum propter nimiam cerebri huniditatem: et propter magnam fluitatem humorum in organis et commotionem quae impediunt distinctam relucentiam imaginum: sic facies non apparent distincte in aqua mota: quapropter dice philosophus id est phy. quod pueriprincipium appellant omnes viros patres et feias matres: posterius autem determinant horum vnumquodque scilicet quando illius huniditatis superfluitas remouetur et commotiones sedantur.
Ad primum in opositum cum dicitur: quod ignorantia peciea est etc. dico quod verum est proprie loquendo de ignrantia: sed secundum hug id est li. de sacr. per. 6 c. 26 non omnis qui aliquid nescit aut aliquid minus perfcensit stati ignrantiam habere dicendus est: quia ignrantia non dicitur nisi tunc solum cum illud quod ignrari non debuisset nescitur: peruuliautem non debuissent habere scientiam quantum ad vsum: nec tamen propter hoc fuissent ignorantes proprie loquendo de ignorantia: quamuis potuissent dici nescientes in actu.
¶ Ad secundum cum dicitur quod corpus: quod corrumpitur aggrauat animam etc. Potest dici quod corpus quod corrumpitur ibi vocat corpus infectum de necessitate corruptioni subiectum: et aggrauationem vocat inclinationem ad peccandum que corruptibilitas et aggrauatio in statu in¬ nocentie non fuissent: inquantum tamen corpora fuissent animalia: quia alimoniis indiguissent in statu infantili vsum intelligendi impediuissent: propter rationem supraedictam in corpore quaestionis.
¶ Ad tertium dicendum quod sic paruuli fuissent nati: cum perfectio ne iustitie: quantum ad habitum: non tamen quantum ad voluntarium vsum: a simili dico aliqualiter quod fuisseut nati in perfectione scientie naturalium rerum quantum ad habitum non quantum ad rationis vsum: quamuis non penitus sit simile.
¶ Et quia argumenta ad partem aliam vnder concludere: quod illi peruuli non fuissent nati perfecti in scientia rerum natura lium: etiam quantum ad habitum: ideo sunt soluenda.
Ad primum dicendum quod illa aucoritas philosophi ntelligenda est pro statu nature lapse et de lege communi.