Articulus 2

¶ Questio I. PRimo ostendo quo peccatum primorum parentum processit ex ignorantia: Isidorus secundo libro de summo bono. 17. capitulo. peccatur aut ex ignorantia autem ex infirmitate aute ex industria. Sed peccatum primorum parentum non fuit ex infirmitate: quia in eis peccatum infirmitas nulla precesserat: nec exindustria: quia peccatum hoc est peccatum ex certa malitia: quod est peccatum in spiritum sanctum: ergo videtur quod peccauit ex ignorantia.

¶ Item Augu. 14. de ciuitate capitulo. libro dicit de adam quod inexpertus diuine seueritatis in eo falli potuit vt veniale crederet esse commissum: ergo adam peccasse videtur ex ignorantia: et multo fortius mulier que tantam claritatem intelligentie non habebat.

¶ Item philosophus tertio Ethicorum capitulo tertio. Ignorat omnis malus: que oportet operari et a quibus fugiendum: ergo cum omne peccatum mortale faciat hominem malum videtur quod omne peccatum mortale procedat ex ignorantia.

¶ Item Augu. 14. de ciuitate capitulo. 17. videtur velle: quod in peccato primorum parentum fuerit infidelitas et inobedientia. Sed infidelitas est ignorantia: ergo primi parentes: vt videtur: ex ignorantia peccauerunt.

Contra. Augu 3 de libero arbitrio ionge potest medium. Approbare falsa pro veris non est natura instituti hominis: sed pena damnati: ante ergo peccatum in primis parentibus nulla fuit ignorantia: et sic peccatum eorum ex ignorantia non processit.

¶ Item omnis ignorantia pena est: sed secundum Augusti. in libo retractationum capitulo 8. omnis pena si iusta est peccati pena est: ergo videtur quod ante peccatum in primis parentibus nulla fuit ignorantia.

Respondeo quod ianoratia exteso nomine quamtum sufficit ad propositum dupliciter potest accipi. Uno modo pro simplici nescientia que est respectu illorum que non tenetur homo scire: et talis ignorantia pena non est. Sed naturalis defectus consequens creaturam: et hoc fuit in primis parentibus ante omne peccatum: et ignorantia sic accepta forte cooperata est ad primum peccatum eorum: quia non est probabile quod si tantas penas: et tot alia mala ex peccato suo consequisciuissent quod peccato consensissent quamuis si hoc sciuissent: tame per libertatem arbitriii consentire potuissent.

¶ Secundo modo potest accipi ignorantia magis proprie. secuet pro carentia cognitionis eorum que quis tenetur scire pro illo tempore quo debet scire illa: et hec ignorantia nullo modo fuit in primis parentibus ante primum eorum peccatum. Sed ex primo peccato quod fuit in nimis diligendo excellentiam: iam habitam in materia: vt eam plus diligerent quam diuinam. In hanc ignorantiam lapsi sunt: et hoc antecessit comestionis actum: et post comestionem fuit in eis augmentata. Et hec ignorantia est pena ex peccato inflicta.

Ad primum in oppositum dicendum quod Isido rus in illa auctoritate aut loquitur pro statu miserie tantum: aut sub ignorantia nescientiam comprehendit.

¶ Ad secundum dicendum: quod illa falsa opinio non precessit in adam primum peccatum: sed comestionis actum.

¶ Ad tertium cum dicitur: quod ignorat omnis malus etc. Dico quod verum est autem de ignorantia ex qua procedit peccatum: aut de ignorantia quam incurrit homo ex peccato.

¶ Ad quartum dicendum quod infidelitas non accipitur ibi pro peccato opposito virtuti sidei. Sed prout opponitur fidelitati que est in volendo implere preceptum domini sui. Unde infidelitas isti fidelitati opposita: est inordinato in affectu.

¶ Argumenta ad partem aliam bene probant quod falsa opinio et ignorantia proprie dicta non praecesserut in primis parentibus: principium eorum peccatum: ex hoc tamen non sequitur quod non praecesse rint inobedientie crimen in comedendo lignum vetitum: vnde ex presse dicitur de muliere primo ad Thi. 2. quod fuit seducta in priuaricatione.

¶ Et quod ibi dicitur adam non fuisse seductus: verum est sic mulier in credendo verum esse quod diabolus persuaserat: fuit tamen seductus in estimando peccatum leue quod erat valde goue.

Quaesio II. SEcundo quaeritur vtrum ignorantia aliqua sit peccatum. Et videtur quod non. Omne peccatum deletur per poenitentiam. Sed ignoratia non deletur per poenitentiam: ergo nulla ignorantia est peccatum.

¶ Item Anselmus in libro de conceptu virginali. c. 4 dicit quod non punitur nisi voluntas ergo videtur quod non fit peccatum nisi in voluntate. Sed omnis ignorantia est in intellectu: ergo nulla ignorantia est peccatum.

¶ Item philosophus. 2. eth. ca. 4. dicit quod ad virtutes scire parum aut nihil potest. Scientia ergo nec est virtus nec magna dispotmo ad virtutem: ergo per contrarium ignorantia nec est peccatum nec magna dispotmo ad peccatum.

¶ Item si ignorantia esset peccatum quamdiu homo in illa ignorantia esset continue peccaret quod videtur absurdum.

Contra philosophus. 3 ethi. ca. 5. vult quod homines vituperan tur propter ignorantiam: que est in electione. Sed homonon debet vituperari nisi pro peccato: ergo aliqui ignorantia est peccatum.

¶ Item id est ad cor. 14. Si qus ignorat ignorabitur. Sed nullus ignoratur a deo nisi propter peccatum: ergo aliqua ignorantia est peccatum.

¶ Item Isa. 5. perporea captiuus ductus est pplulus meus: quia non habuit scientiam. Sed non captiuatur spirituali captiuatione popostolus nisi per peccatum: ergo cum ignorantia sit caretia scientie ignorantia est peccatum.

¶ Item velle actum qui non est malus vel carentia: que non est mala non est peccatum: sed velle ignorare necessaria ad salutem peccatum est: ergo est talia ignorare est peccatum.

Respondeo quod in aliquo potest esse duplex igno rantia: vna respectu eorum que scire non tenetur: et hoc illi culpa non est: siue sit voluntaria siue inuoluntaria. Quedam respectu eorum que tenetur scire pro illo tempore quo tenetur ea scire. Et hoc ignorantia est in homine: aut per voluntatis commissionem aut per omissionem. Nullus enim habens ignorantiam inuincibilem de aliquo tenetur illud scire pro illo tempore: quo illam habet ignorantiam. Si est per voluntatis commissionem dicitur ignorantia affectata: quandoscilicet homo vult ignorare ea quae scire tenetur a tempore quo scire tenetur. Si autem sit per voluntatis omissionem tucdicitur ignorantia crassa: quia scilicet ex quadam negligentia omittit voluntas procurare notitiam eorum: que scire tenetur homo. Dico ergo quod nec ignorantia affectata culpa est formaliter: nisi ratione conmissionis voluntatis: nec etiam ignorantia crassa nisi ratione negligentie vel omissionis ipsius voluntatis. Concedendum est tamen quod homo pro qualet illarum ignorantiarum culpabilis est: et quod qualet illarum quantum ad illud quod de ea est in intellectu est vitium formaliter inquantum non conuenit institutioni nature: et peccatum inquantum non concordat regule recte: est est materialiter culpa. Sed quantum ad illud quod de ea est in voluntate est culpa formaliter: que autem sit differentia inter vitium peccatum et culpam superius dist. 221. dictum est.

Ad primum in oppositum cum dicitur: quod ignorantia non deletur per penitentiam etc. Dico quod immoquantum ad illud ratione cuius culpa est: hoc est quantum ad illud quod de ea est in voluntate: non tamen semper quantum ad illud quod de ea est in intellectu.

¶ Ad 2m cum dicitur: quod non punitur nisi voluntas: dico quod verum est: et huius ratio est: quia ratio culpabilitate ignorantie et alterius actus. culpabilis cuiuscumque vel omissionis actus penes voluntatem consistit.

¶ Ad 3m dicendum quod illud argumentu non plus concludit nisi quod ignorantia ratione eius quod est de ea in intellectu non est culpa formaliter: et hoc est verum.

¶ Ad 4m dicendum quod ignorare non est culpa: nisi pro tempore quo tenetur homo scire ea que ignorat: et ideo non opetet quod existens in ignorantia continue peccet.

¶ Tria prima argumenta ad partem aliam ostendunt ignorantiam esse peccatum formaliter: ratione commissionis vel negligentie voluntatis. et hoc verum est.

¶ Ad quartum dicendum quod non tantummodo velle actum quod est peccatum: vel carentiam actus: que est peccatum: culpa est: sed etiam velle actum vel carentiam actus ordinantes ad cul pam. Ignorantia autem necessariorum ad salutem ita ordinat ad culpam quod cum tali ignorantia in eligendo recte diriginon potest homo.

Quaestio III Tertio queritur vtrum ignorantia excuset peccatum. Et videtur quod non. Glo. super illud ad Ro. 2. Ignorans quoniam benignitas dei etc. grauissime peccas: quia ignoras te contemnere: ergo ignorantia peccatum non excusat: sed aggrauat.

¶ Item philosophus. 3 ethi. cap. 8. Ebrius meretur duplices increpationes: ergo ignorantia in ipso non excusat peccatum sed aggrauat.

¶ Item sicut se habet ignorantia ad intellectum: ita defectibilitas ad voluntatem. Sed peccatum non excusatur ex defectibilitate voluntatis: quia cum omne peccatum procedat ex tali defectibilitate: esse peccatum haberet excusationem: ergo nec excu satur peccatum propter ignorantiam intellectus.

¶ Item malum additum malo non minuit: sed auget malitiam: ergo cum ignorantia sit malum non minuit peccati malitiam vt videtur.

Contra scientia auget peccatum: vnde Algazel li. 5 physi. cap. 4. dicit quod qui crescit in scientia et non crescit in bona vita elongabitur a domino: ergo per contrarium videtur quod ignorantia peccatum alleuiat.

¶ Item Aug. 14. de trinita. cap. i15. qui non videt quemadmodum sit viuendum excusabilius peccat quam qui videt quod non est trans gressor legis incognite: ergo ignorantia peccatum alleuiat.

¶ Item Augu. 21. libro contra Faustum. longe ante medium loquens de loth: qui ebrius concubuit cum filiabus suis: dicit quod culpandus est: non tamen quantum ille incestus: sed quantum illa meretur ebrietas: ergo videtur quod ignorantia que in ipso fuit per ebrietatem excusauit incestum.

Respondeo quod tribus modis ad presens possumus loqui de ignorantia. Est enim quedam ignorantia inuincibilis simpliciter: et hoc totaliter excusat a peccato siue sit ignorantia iuris siue facti. Quia sicut dicit Aug. primo libero retracta. cap. 12. peccatum vsque adeo voluntarium malum est: vt nullo modo sit peccatum: si non sit voluntarium. Sed talis ignorantia tollit rationem voluntarii: vt accipi potest ex verbis philosophi3. ethi. cap. 3. Est alia ignorantia que dicitur affectata: vt cum aliquis sua sponte vult aliquid ignorare: vt liberi peccet: et cum minori remorsu conscientie. Et hec ignorantia peccatum non tollit: nec excusat in aliquo omni bus pensatis. Quia si excuset inquantum est ignorantia: tamen aggrauat: inquantum est voluntaria. Ex magna enim intensione voluntatis ad peccandum prouenit quod homo velit ignorare vt liberius peccet cum omnes homines naturaliter scire desiderant: vt habetur principio metaph. quod verbum intelligendum est per se: quia per accidens ignorantia pt appeti: vt iam dictum est. Est alia ignorantia partim voluntaria partim inuoluntaria: que dicitur ignorantia crassa vt cum aliquis per negligentiam non vult laborare: ad hoc vt sciat: quod scire tenetur: quamuis vellet scire sine labore: vel cum aliquis vult aliquid facere ad quod ignorantia consequitur: et talis ignorantia diminuit de ratione volutarii: et in hoc peccatum alleuiat. Sed non totaliter tollit: vnde est peccantes ex tali ignorantia facilius misericordiam consequuntur: vnde apostolus id est ad Thimo. 2. Misricordordiam dei consecutus sum: quia ignorans feci in incredibilitate.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod grauissime peccas qui ignoras etc. Dico quod aut est intelligendum de ignorantia affectata: aut de ignorantia crassa si de ignorantia crassa intelligitur illud peccatum diitur esse grauius: non quia sit maius: sed propter periculum: quia qui factum suum ignorat esse peccatum: minus quaerit remedium.

¶ Ad 2m cum dicitur quod ebrius meretur duplices increapationes etc. Potest dici secundum aliquos quod hoc est: propter duo peccata: que committit scilicet ebrietatem et peccatum conseqens ex ea: peccatum tamen ex ebrietate sequens diminuitur per ebrietatem: ratione ignorantie adiuncte ebrietati. Ita quod quandoque minus est homo culpa bilis propter ebrietatem et factum sequens ex ebrietate simul: quam propter factum sine ebrietate: sicut patuit in loth.

¶ Uel potest dici quod illud verbum dictum est secundum ordinationem cuiusdam legislatoris: quod statuit ebrios amplius puniendos: si percusserint: non quia ebrii peccent grauius: sed quia iniuriantur frequentius.

¶ Ad 3m dicendum quod non est simile de ignorantia in intellectu et defectibilitate in voluntate: quia ignorantia crassa ex qua procedit peccatum diminuit de ratione voluntarii: non autem defectibilitas in voluntate respectu actus mali: immo magis causat: quia sine illa non posset voluntas velle malum actum.

¶ Ad 4m cum dicitur: quod malum additum malo non minuit: sed auget malitiam etc. Dico quod non opetet esse verum: cum additur malum pene malo culpe: ignorantia autem sub ratione qua ignorantia tantum pena est non culpa.

¶ Uel potest dici quod illa propositio intelligi debet extensiue non semper intensiue: videmus enim quod aqua parum calida addita aque multum calide non facit totu intensius calidum: sed remissius: ita potest contingere quod duo peccata simul minus habent intensam malitiam quam alterum per se: cum minus diminuit de malitia maioris: vt patet in illo: qui occidit hominem ex ebrietate: minus enim intense culpabilis est quam si occide ret non ebrius.

¶ Duo primo argumenta ad parte aliam procedunt de ignorantia crassa quae partim est voluntaria partim inuolutaria.

¶ Ad 3m dicunt quidam quod ebrietas loth: non tantum excusauit illum incestum a tanto: sed a toto eo quod totaliter abstulit sibi ad tempus vsum liberi ar. quia aliter dicunt ipsi homo qui per culpam suam caderet in insaniam per totam vitam in omnibus actibus quos faceret qui habenti vsum libero arbitrii essent peccata: noua peccata committeret: quamuis minora: quod falsum videtur. Dicente Ber. libro de liberi arbi non multum post principium: quod in sanis nihil quod faciunt bonum vel malum imputatur.

¶ Aliis videtur quod illa ebrietas excusauit illum incestum non a toto: sed a tanto: quia quamuis committendo incestum vsum libero arii non haberet: fuit tamen incestus aliquo modo voluntarius in virtute illius voluntatis ex qua processit ebrietas.

Quaesio IIII. QUarto queritur vtrum infirmitas alleuiet rantur in nobis ad fructificandum morti: non alle peccatum. Et videtur quod non. quia ea quae opeluiant peccatum. Sed secundum apostolum Rom. 7. Cum essemus in carne passiones peccatorum quae per legem erant operabantur in menbris nostris: vt fructificarent morti. ergo passiones non alleuiant peccatum. Sed passiones animi sunt infirmitates secundum Tullium. 8. libro de tusculanis quaestionibus: ergo infirmitas non alleuiat peccatum.

¶ Item causa non diminuit effectum: sed secundum Isido. 2 libro de summo bono. ca. 17. Infirmitas est vna causa peccati: ergo non diminuit peccatum.

¶ Item per concupiscentiam inclinatur voluntas ad intensius volendum: ergo non minuit voluntarium: et ex conseqenti: neque peccatum. Sed concupiscentia est infirmitas: ergo infirmitas non minuit peccatum.

¶ Item bona passio auget meritum: tanto enim homo magis meretur quanto maiori misenicordia pauperi ab eo subuenitur: ergo a simili passio inclinans ad malum auget demeritum: cum ergo peccare ex infirmitate sit ex passione peccare infirmitas non minuit sed auget peccatum.

Contra Galus 5 caro concupiscit aduersus spiritum spiritus autem aduersus carnem. hoc enim sibi inuicem aduersantur: vt non quaecumque vultis illa faciatis: ergo infirmitas carnis diminuit de ratione voluntarii: ergo alleuiat peccatum.

¶ Item Isind 2 libro de summo bono. c. 17. grauius est peccare industria quam infirmitate. hoc autem non esset verum nisi infirmitas alleuiaret peccatum.

Respondeo quod ifirmitas alleuiat peccatum cum se habet ad ipsum ansteter: quia passio in appetitu sensitiuo existens inquantum per ipsam impeditur anima in actu rationis quaedam infirmitas anime est et econcluso. Sicut membrum dicitur esse corporaliter infirmum cum non faciliter vel modo debito possit in suam opeoritionem exire. Sicut dicimus oculum infirmum qui non potest clare videre: passio autem astenter se habens ad peccatum ipsum alleuiat: quia tanto actus minus culpabilis quanto minus est ibi de motu proprio voluntatis: quia tanto minus est existens in potestate nostra. Sed quanto voluntas magis inclinatur a passione tanto in illo actu minus est de motu proprio voluntatis: quia tanto minus mouet voluntas sub ratione: qua libera: ergo infirmitas se habens anstenter ad peccatum ipsum alleuiat: non sic autem infirmitas consequeter se habens ad peccatum.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod ea quae et opeantur in nobis ad fructificandum morti non alleuiant peccatum etc. Dico quod falsum est quando propter eorum impulsum minus est in actu de motu proprio voluntatis sub ratione que mouet libere.

¶ Ad 2m cum dicitur quod causa non diminuit effectum etc. Dico quod verum est de effectu per se: sed in peccato est conuersio et auersio: grauitas autem peccati maxime attendetur ex parte auersionis que se habet ad conuersionem praeter intentionem peccantis. Infirmitas autem per se causa est peccati ex parte conuersionis. per accidens autem ex parte auersionis: et ideo quamuis non minuat conuersionem: minuit tamen auersionem.

¶ Ad 3m dicendum quod quamuis per infirmitatem voluntas intensius inclinetur ad volendu: non tamen ille motus ita est voluntati proprius: sicut quando mouet non inclinata per passionem.

¶ Ad quartum cum dicitur quod bouna passio auget meritum etc. Dico quod non est verum de passione astente voluntatis motum: passio autem sequans voluntatis motum: auget meritum vel potius signum est perfectionis motts voluntatis: et ex conseqenti signum est magnitudinis meriti. Simili modo dicendum est de passione inclinante ad malum per comparationem ad determinatum.