Articulus 3

¶ Questio I. PRimo ostendo quod angelus non possit se mouere de loco ad locum sine assumpto corpore: quia secundum philosophum. 6 physico. Esse quod mouetur partim est in termino a quo et partim est in termino ad quem: sed hoc non potest conuenire angelo cum sit impertibilis: ergo non potest se mouere de loco ad locum sine assumpto corpore.

¶ Item philosophus 8. physi. Omne quod mouet se resolubile est in talia duo: quorum vnum est per semouens: et aliud per se motum. Sed angelus non est resolubilis in talia duo: quia et si in angelo sit natura actualis: et potentialis: tamen natura eius potentialis non habet rationem per se mobilis: ergo angtuolus non potest se mouere de loco ad locum.

¶ Item quod mouet se localiter prius pertransit spatium minus vel equalesibi quam spatium maius secundum philosophum 6 phy. Sed angtolus non potest pertransire spatium minus se: quia nihil est minus indisibile: neque equale sibi: quia tunc primo pertransiret vnum indisibile: et pariratione secundo aliud indisibile: et sic deinceps: et ita sequaretur continuum esse compositum ex indiuisibilibus: quod improbatum est. 6. physi. ergo angelus non potest se de loco ad locum mouere.

¶ Item accidens diuisibile non potest esse in subiecto indiuisibili: sed motus est accidens disibile: ergo angtuolus non potest moueri.

¶ Item philosophus. 3. physi. Imperfectum est cuius motus est actus. Sed angelus est creatura perfecta: ergo in ipso non potest esse motus.

¶ Item Aug. 8. super Gensem longe ante finem: et recitat magister in littera. Deus mouet per creaturam spiritualem: mouet etiam per tempus et locum creaturam corporalem. Cum ergo Augu. illum duplicem motum attribuat creature corporali: et alterum tantum scilicet per tempus attribuat creature spirituali: videtur sentire quod non moueatur secundum locum.

Contra Damas lib in c. 1 dicit quod angelus velocitate nature: et quia parate id est cito pertransit operatur in diuersis locis.

¶ Item philosophus. 3. phy. Motus est actus entis in potentia secundum quod hius: sed vt inferius ostensum est. Angelus est in vno loco determinato et est in potentia: ad aliu locum: ergo potest moueri de loco ad locum.

¶ Item cum homo moritur: anima eius sine assumpto corpore pertransit autem ad infernum aut ad purgatorium: aut ad caelum empyreum: ergo simliter angelus sine assumpto corpore potest transire de loco ad locum.

Respondeo quod angelus potest se mouem de loco ad locum extendendo nomen motus ad mutationem de loco ad locum siue sit successiua siue non. Infra autem ostendetur quod illa mutatio successiue est. Quod autem possit mutari de loco ad locum declaro sic: quia angelus est in aliquo loco determinato diffinitiue: quia probatum est quod in locoest: et non est vbique quia sicut dicit Dama. libro 2. c. 3. cum sunt in celo non sunt in terra: et constat quod non habet necessariam collectionem ex natura sua ad aliquem locum: quia conseruatio sue nature a loco non dependet: ergo sicut est in vno loco: ita potest esse in alio: quamuis vnus sit magis sibi congruus quam alius: ergo mutabilis est de loco ad locum. eo modo quo sibi conuenit esse in loco. Quod autem ipsemet se possit mutare patet sic: quia vt inferius ostendetur scilicet lib. 2. angitilus compositus est ex natura actuali et potentiali: ergo qua ratione ipse angelilus potest mutari inquantum est aliquid possibile: videtur quod etiam possit se mutare ratione sui actualis: quod est proportionatum suo possibili: vel prepotens ei: ita vt totius sit mutabilis de loco ad locum ratione sui possibilis: et totus mutans ratione sui actualis: quia sicut mobile inquantum mobile est in potentia: ita mouens inquantum mouens est in actu: vnde philosophus in 3 physico. Species existimatur semper aliqua mouens: ibi accipiens speciem pro forma.

Ad primum in oppositum cum dicitur quo omen quod mouetur partim est in termino a quo et pertim in terio ad quem etc. dico quod sic debet exponi idest partem habet de termino a quo et partem habet de terio ad quem Unde non oportet quod ista partibilitas ponatur in mobili absolute secundum sui vltima: sed sufficit quod sit ibi per comparationem ad termnium a quo et ad terminum ad quem: hoc est secundum habere partem vnius: et partem alterius et sic vult Auemnpeche illam partibilitatem intelligi secundum quod refert Commentator super locum predictum: cuius opinionis dicit se aliquando fuisse quamuis postea dimisit eam. Angelus autem quamuis sit simplex: tamen bene est in loco peartibili: et ideo bene potest habere partem de terio a quo et partem de terio ad quem.

¶ Ad 2m cum dicitur quod omne quod monet se resolubile est in talia duo: quorum vnum est per se mouens et alium per se motum etc. dico quod hoc intelligendum est de rebus corporalibus: que se ad motum determinant. Unde non est intelligenda auctoritas de spiritibus: nec de grauibus et leuibus que ad motum que exequutur cum adiutorio influentie loci: non se determinant sed ad illum motum determinata sunt a creante: vel a generante: a quo acceperunt naturam sic determinatam.

¶ Ad 3m cum dicitur quod illud quod se mouet localiter prius transit spacium minus se: vel equale sibi: dico quod hoc semper non est verum: sed referatur ad quantitatem mobilis absolute: sed hoc debet intelligi referendo ad quantitatem loci quem sibi diffinit mobile. Unde mobile quod mouetur de loco ad locum prius acquirit spatium minus illo spatio: quod potest diffinire sibi: quamspacium equale: vel malus: et ita facit angelus dum de loco ad locum mouetur

¶ Ad 4m cum dicitur quod accidens disibile non potest esse in subiecto indiuisibili. dico quod non est verum de illo accidente. cuius plures partes non manent simul: et tale accidens est motus. Unde potest esse in subo indiuisibili per comperationem ad aliquid disibile: sicut est spatium

¶ Ad 5m dicitur quod imperfectum est cuius motus est actus etc. dico quod ibi accipit imperfectum pro ente in potentia ad aliquid quia in potentia esse ad aliquid in sune perfecto esse non potest. Angelus autem in vno loco existens est in potentia ad alium locum

¶ Ad 6m dicendum quod angelus non intendebat remouere a creatura spirituali motum localem viverlaiter. sed motum localem ad motum corporum quae commensurantur spatio.

¶ Questio. II. SEcundo queritur vtrum angelum mouentem se de loco ad locum oporteat pertransire medium. et videtur quod non. Damas. li. i. c. 13. vult quod angelus intelligibiliter adsit vbi operatur: sed potest non operari in medio inter duo loca. ergo potest se mouere de loco ad locum non pertranseundo medium.

¶ Item inter duo loc sunt infinite partes medii: quia omne continuum est diuisibile in infinitum. ergo si oporteret angelum pertransire medium inter duo loca: non posset pertransire de loco ad locum: nisi pertranseundo in infinita. quod falsum est.

¶ Item animna nostra sua cogitatione potest transire de vno termino ad terminum alium non per medium. possum enim cogitare de Parisius et postea de ambianis non cogitando de locis mediis. ergo multo fortius angelus cum sit simplicior anima nostra potest transire de loco ad locum non pertranseundo medium.

Contra. Philosophus v physi. Medium est in quod aptum vnatum est primum dimittere mutans quam in quod vltimum mutat. ergo angelus cum mutatur de loco ad locum prius attingit medium quam locum ad quem mutatur.

¶ Item secundum philosophum 6o physi. Omne motum esse precedit moueri: sed motum esse est in termino ad quem. ergo moueri est ante terminum ad quem. sed non in termino a quo ergo in medio. nihil ergo mouetur de loco ad locum quan perttanseat medium.

Ad hanc anem dixerunt aliquni quod angelus potest se mouere de loco ad locum pertranseundo medium si vult: vel non pertranseundo: quia dicunt angelum non esse in loco nisi per operationem et in voluntate angeli est operari in mediointer duo loca vel non operari. Sed fundamentum huins opinionis superius improbatum est quia ostensum est quod praecisa ratio existente angeli in loco non est eius operatio circa locum. Alii dicunt quod quia praecisa ratio existentie angeli in loco est sua simultas cum loco: vel cum re existente in loco: et vt dicunt ipsi in voluntate angeli est se applicare ad locum: vel non applicare: et ideo dicunt quod transire de loco ad locum pertranseundo medium vel non pertranseundo si placet ei. Sed contra hanc opionem est communor doctorum opinio.

¶ Dico ergo quod dum mouetur angelus de loco ad locum opetet ipsum transire per medium: non tamen eo modo quo res corporales: quia non commensuratur medio neque actu: neque potentia.

Ad primum in oppositum dicendum quod nfuit intentio Dama. dicere angelum non esse in loco nisi per operationem: sed quia facit se praesentem locovt ibi aliquid operetur: et quod ibi non posset operari nisi etiam presens esset loquendo de operatione qua operatur circa aliquem locum immediate.

¶ Ad 2m dicendum quod mobile in toto motu est in aliquo spatio sibi equali in actu vsque ad finem motus: sed tantum in potentia. Unde angelus dum mouetur non diffinit aliquod spatium in actu: sed in potentia: quamuis autem sit impossibile pertransire infinita in actu: non est tamen possibile pertransire infintia in potentia.

¶ Ad 3m dicendum quod parum valet: quia in anima inter species locorum distantium nulla est distantia: sed inter ipsa loca distantia est: vnde cum anima cogitat de vno loco: et postea immediate de alio: quamuis cogitet de rebus distantibus: non tamen cogitat de illis perspecies distantes. I1¶

Quaestio III. Tertio queritur vtrum angels possit pertransire in instanti medium inter duo loca: et videtur quod sic: quia in proportionabilium motorum improportionabiles sunt mutationes: sed corpus et angelus sunt improportionabiles motores. ergo motus ipsorum sunt improportonabiles: sed omne tempus omni tempori est proportionabile: ergo cum corpus moueat in tempore: angelus mouebit se in non tempore.

¶ Item secundum philosophum 4. physicorum. c. de vacuo. Si esset vacuum non esset localis mutatio successiua. Sed angelo non plus resistit plannum quam vacuum: ergo non mouet se angitilus per medium successiue: sed in instanti.

¶ Item alique mutationes que suntus a virtute corporali sunt per medium in instanti vt illumina tio medii secundum philosophum de sensu et sensato: et 2 de anima: ergo multo fortius mutatio angeli de loco ad locum: cum sit a virtute spirituali potest esse in instanti.

¶ Item dicit commentator super octauo physi. se inuenisse in quodam veteri solio ab Aristo quod successio est in locali mutatione: vel propter resistentiam medii ad mobile vel mobilis ad motorem: sed medium non resistit angelo: quia corporale spirituali non resistit nec ipse resistit sibiipsi: ergo in eius mutatione nulla est suc cessio: ergo in instanti.

¶ Item Auice. lib. 2. physi. ca. 8. Impossibile est vt tempus motus vbi non est refrenatio habeat comperationem ad tempus motus vbi est refrenatio: ergo oportet vt talis motus sit in non tempore: sed in mutatione angeli per medium nulla est refrenatio: ergo ipsa est in non tempore.

¶ Item Damas. libro 2. c. 3. Angeli confestim inuenium tur vbicunque dinus iusserit nutus velocitate nature sed confestim et in instanti idem esse videntur: ergo videtur quod angelus transeat medium inter duo loca in instanti.

Contra si angelus moueret se per medium in instanti cum instans sit minima mensura tunc diuina virtus non posset mouere angelum per idem medium in minori mensura: quod falsum videtur: quia quantovirtus est fortior tanto mouet idem mobile per idem spatium in minori mensura.

¶ Item philosophus 6 physico. a pertibilitate ma¬ gnitudinis est pertibilitas in motu: ergo cum medium inter ter duo loca sit partibile mutatio per illud medium a virtute causata est pertibilis: sed secundum philosophum. 9. physicorum. Ne cesse est esse easdem disiones temporis que et motus: ergo mutatio qua angelus mutat se per medium inter duo loca est in tempore non in instanti.

¶ Item Commentator super 6 phy. sicorum: dicit quod mutatio indiuisibilis non est: nisi illa que est finis motus. Unde mutatio quae est de quiete in quietem pertranseun do medium spatium: non potest esse in instanti: quod intelligendum est si illud quod mutatur: mutetur a virtute finita: ergo cum angelus habeat virtutem finitam: non potest mutare se ad spatium medium inter duo loca in instanti.

Ad istam quaestionem voluerunt aliqui dicere quod angustolus potest pertransire medium inter duo loca in in stanti: quia quanuis virtus angeli non sit infinita secundum se: tamen in infinitum excedit quodcumque spatium finitum inquantum spatium nullo modo sibi resistit: sicut videmus quod linea finita secundum se est in infinitum tamen excedit punctum inquantum pum ctus quotienscunque replicatus non equatur ei. Sed hec ratio non est sufficiens quia quamuis spatium non resistat ratione spissitudinis angelo mutanti se: tamen diuisibilitas spatii sub ratione qua diuisibi litas contradicit ne a virtute limitata instanti valeat aliquid mobile per causam transferri: siue illud mutabile sit corporale siue spirituale.

Uidetur ergo modo dicendum quod angelus non potest se mutare in instanti per medium inter duo loca: et propter rationem immediate dictam. Et quia si angelus transferat se de loco ad locum per medium non est dare locum signatum in medio in quo non possit esse in actu: quia vt probatum est supra potest esse in loco diffinitiue: sed in omnibus locis: quibus potest esse in actu est in potentia permixta actui: sed cum aliquid tranfertur de loco ad locum exstendo in omnibus locis intermedii in potentia: et non in actu puro transfertur de loco ad locum successiue et talis translatio non est in instanti.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod angelus et corpus sunt improportionabiles motores etc. dico quod et si essentie eorum sint improportionabiles eo quod vna est indiuisibilis: et alia recipit disionem: tamen virtutes eorum proportionabiles sunt per comparationem ad motum: quia et corpus et angelus mouent virtute finita.

¶ Ad 2m cum dici tur quod si esset vacuum non esset per illud vacuum mutatio de loco ad locum successiua etc. dico quod verum est loquendo de va cuo: vbi nec essent dimensiones in substantia corporea: nec dimensiones etiam separate: quia tunc inter duo loca: nullum penitus esset medium in actu: et ideo sic loquendo de vacuo auctoritas nihitur facit ad propositum: et quod auctoritas philosophide tali vacuo ita sic intelligenda: videtur ex hoc quod in eo dem. c. vult quod in vacuo vbi essent dimensiones separate: nullum corpus posset poni. Ex quo sequitur quod per tale vacuum nullum corpus naturaliter posset moueri nec mutari

¶ Ad 3m cum dicitur quod illuminatio medii est in instanti dicunt quidam quod falsum est: quia vt dicunt ipsi illuminatio est in tempore imperceptibili: et dicunt philosophum nunquam sensisse contrarium. vtrum autem dicant verum: vel salsum de hoc inqueretur in secundo: tamen quantum ad solutionem argumenti spectat: dico quod si concedatur quod illuminatio medii est in instanti adhuc non valet argumentum: quia illuminatione medii non est aliquid vnum et idem quod transeat medium. Sed lumnare illuminat vnam partem et illa aliam: et sic vsque ad terram: et ideo non requirit ibi tempus propter spatium: sicut in motu angeli: et sic diceretur quod illuminatio medii est simplicior quam mutatio angeli per medium ratione mensure: tamen ratione eius quod mutatur est ecclusl.

¶ Ac 4m dicitur quod successio in mutatione locali est vel propter resistentiam medii ad mobile vel mobilis ad motorem etc. dico quod hoc intelligendum est quod causetur successio vel per predicta vel per aliquid quod vicem illorum suppleat quantum ad can¬ sationem successionis. Hoc enimm est in proposito finitas virtutis angelice cum diuisibilitate spatii.

¶ Ad quintum cum dicitur quod impossibile est quod tempus motus vbi non est refrenatio hebeat comperationem ad tempus motus vbi est refrenatio etc. Dico quod hoc intelligendum est de tempore quod expenditmotu ratione resistentie tantum: et non de tempore quod expenderetur in motu ratione dimensionis si circunscriberetur resistentia medii: et sic etiam potest exponi verbum philosophi dicentis. 4. physico. quod secundum proportionem resistentie que est in vnomedio ad resistetiam que est in alio medio est proportio temporis mensurantis motum per vnum medium ad tempus mensurans motum peralium medium.

¶ Ad 6m dicendum quod confestim et instans non idem significant. Confestim enim nota est temporis breuis: sicut et statim. Instans autem nullam partem temporis dicit secundum philosophum. 4. physico. et etiam 6 Argumenta ad partem aliam gratia conclusionis ad praesenus possunt concedi.

¶ Quaestio IIII. Uarto queritur vtrum in motu angeli sit aliqua mutatio prima et videtur quod non secundum philosophum 6 physi. a parte principii motus non est dare in quo primo mutatum: mutatum est. Sed si inmotu angeli esset aliqua mutatio prima: esset dare in principio sui motus aliquid in quo primo mutatum est: ergo in suo motu mutatum est: ergo in suo motu non est mutatio prima

¶ Item Commentator super locum praedictum dicit: manifestum est quod transmutatio non habet principium: nisi tramsmutatio esset composita ex indiuisibilibus et tempus simliter: sed temp. non est compositum ex indiuisibilibus: vt probat philosophus 6 physi ergo transmutatio non habet principium quod non esset verum: si in ¬ motu angeli esset aliqua mutatio prima.

¶ Item philosophus probat 6 physi quod ante mutari est mutatum esse: et ante mutatum esse mutari: ergo in nullo motu est mutatio prima.

Contra. Sicut se habet tempus ad instans et linea ad punctum: sic motus. ad mutationem: sed lineaincipit a puncto: tempus ab instanti: ergo et motus angelia mutatione.

¶ Item omne quod habet esse post non esse incipit esse: sed inceptio motus non potest esse a motu: quia mot est diuisibilis sine fine: ergo inceptio motus est a mutatione.

Respondeo cum secundum Grego. 5. li moralium quasimedio loco inter medium et finem: mutari sit ex alio ad aliud ire: possumus considerare mutationem angeli secundum locum cum sub ratione qua est ab aliquo: et subrationem qua est ad aliquid. Primomon est prima mutatio in motu angeli secundum locum: quia est aliquid indisibile a quo primo recedit. Secundo modo non est dare primum mutatum esse in motuangeli a parte principii motus: quia non est dare aliquid: quod primo acquirat nec diuisibile: quia pars diuisibilis prius acquiritur quam totum nec indiuisibile: quia in continuo indisibile indiuisibili non continuatur: nec contiguatur: ex parte autem finis motus est dare aliquid indisibile ad quod primomodo determinatur: sed non est dare instantia a quo mutatum est: neque indisibile: quia posterius est mutatum esse a parte secunda quam a prima: nec indisibi le: quia in continuo indisibile indiuisibili non continuatur: nec contiguatur. Si autem angelus sit in toto vno continuo: et transferat se ad aliud spatium illi non continuum: sed contiguum: adhuc non poterit dici quod primo acquirat aliquid indiuisibile spatii contigui in actu: quia impossibile est mobile aliquid acquirere inactu siue disibile siue indisibile quir quiescat alias adeent et ab esset in actu eidem signo in eodem instanti. Unde Commentator super 6 physi. dicit quod intentio phlosophi. est declarare quod initium transmutationis non est in actu sed in potentia sed finis transmutationis est in actu: et hoc intelligi debet de initio transmutationis inquantum est in aliquid: et sic intelliguntur rationes philosophi per quas probat 6 physi quod non est principium in quo mutatum est a patte principii motus. Argumenta ad partem aliam procaedunt de mutatione inquantum est ab aliquo: quam uis non sit simile de puncto respectu linee: et mutatione respectu motus: quia non est contra naturam linee quod punctus intrans sit in actu: sed contra naturam motus est quod habeat in actu iniciantem mutationem in aliquid: quamuis initietur a mutato esse ab aliquo indiuisibili.