Articulus 3

Questio I.

PRimo ostendo quod damnati nunquam vtantur scientia acquisita in hoc mundo: quia in vsu scientie magna est delectatio. vnde philosophus 10 ethi. c. 8. videtur philosophia admirabiles delectationes habere puritate et firmitate: sed damnati nullam habent delectationem: sicut beati nullam habent tristitiam. ergo non vtuntur aliqua scientia.

¶ Item pene infernales maiores sunt quibuscunque penis in hoc mundo: sed aliquando homo in hoc mundo ex nimia penarum oppressione perdit vsum scientie. ergo multo fortius damnati.

¶ Item magis possent cogitare de deo quam de quocunque alio intelligibili: quia propinquior est intellectui eorum sed sicut dicit magister huius dis. c. 2. de damnatis post iudicium in profundioribus tenebris erunt. vbi nullam lucem dei videbunt. ergo minus de quocunque intelligibili cogitabunt.

Contra. Luce. 16 habetur quod Abraam dixit diuiti damnato. Fili recordare quia recepisti bona in vita tua: quod sibi non dixisset nisi ille vti potuisset scientia acquisita in hoc mundo.

¶ Item damnati odiunt deum: sed nullus odit illud de quo cogitat. ergo damnati de deo cogitant. et a simili de aliis possunt cogitare.

Respondeo quod damnati vtuntur scientum acquisita in hoc mundo maxime quantum ad aliqua. considerant enim mala que fecerunt et penas quas incurrunt: et bona opera que omiserunt et bona que perdiderunt vt hic vsus scientie sit ad maiorem afflictionem eorum.

Ad primum in oppositum dicendum quod quamuis vsus scientie sit per se delectabilis: tamen per accidens potest esse non delectabilis: sed tristabilis. in damnatis enim post iudicium erit eorum natura. ita plene comprehensa tristitia: vt omnino sint indispositi ad aliquam delectationem: et quia sicut dicit philosophus 2 de anima. actus actiuorum sunt in patiente disposito. vsus scientie nullam in eis delectationem poterit generare: sed generabit tristitiam: inquantum ex vsu scientie semper eis representabitur aliquid de quo dolebunt. minor etiam falsa est si extendatur ad demones ante iudicium. demones enim ante iudicium possunt habere: et interdum habent aliquas modicas delectationes vanas: et multum respersas amaritudine.

¶ Aliqui etiam dicunt quod anime damnate aliquam interdum quamuis debilem habent delectationem. Et dicunt quod sicut non sequitur. est bonum sine omni malo. ergo est aliquod purum malum: ita non sequitur. beati nullam habent tristitiam. ergo damnati nullum habent gaudium. Melius tamen est vt dicatur quod anime damnate nullam penitus vnquam habent delectationem: nec etiam demones aliquam habebunt post indicium delectationem. vt libro secundo ostensum est.

¶ Ad secundum dicen¬ dum quod quamuis ille pene sint maiores quam iste: tamen non ita poterunt auferre damnatis vsum scientie sicut possunt alique pene hominibus in hoc mundo: quia organa corporum illorum seruabuntur incorruptibilia ad maiorem afflictionem eorum: que organa hic per vehementiam penarum aliquando corrumpi contingit. damnati tamen per vehementiam penarum multo minus erunt apti ad vsum scientie nisi respectu eo rum quorum consideratio erit ad augmentum sue tristitie.

¶ Ad tertium dicendum quod quamuis deus sit propinquior intellectui eorum per essentia quam alia obiecta: non tamen sub ratione obiecti nisi inquantum est puniens. et sic de eo maxime cogitant non ex amore: sed ex odio. inquantum autem est dulcis et misericors minime de deo cogitant.

Quaestio II.

SEcundo queritur vtrum damnati cognoscant ea que siunt circa nos. Et videtur quod sic. vt enim habetur Luce. 16 ille diues dicit ad Abraam se quinque fratres habere. ergo sciebat adhuc ipsos viuere: quod non esset verum nisi cognoscerent ea que siunt circa nos.

¶ Item res non dependens a loco nec situata in loco non impeditur in sua operatione propter localem distantiam: sed anime damnate non dependent a loco: nec sunt situate in loco: quia dicit Boetius in prinius. lib. de heb. que incorporalia sunt in loco non esse. ergo ita cognoscunt ea que fiunt circa nos: ac si inter nos essent praesentes.

¶ Item potentior est lux naturalis intellectus quam lux corporalis quaecumque sed lux corporalis non impeditur in sua operatione propter loci distantiam: quod patet in luce solari que in quantacunque distantia illuminat: sed in dammnatis remanet lux naturalis intellectus. vnde de demonibus dicit Diony. in lib. de diui. no. c. 4. quod sunt clarissimi. ergo damnati non impediuntur in sua cognitione pro quacunque distantia: et si sic ita cognoscunt ea que circa nos fiunt: ac si essent presentes.

Contra Aug. in libro de cura pro mortuis agenda. inter medium et finem: ibi sunt spiritus defunctorum vbi non vident quecunque aguntur aut eueniunt in ista vita hominibus: et infra de illo diuite: quod illi fuit cura de viuis: quamuis quid agerent omniono nesciret.

¶ Item Augu. libro de diuinatione demorum inter principium et medium. dicit quod demones celeritate motus multo ante cognita nunciant que homines pro sensus terreni tarditate mirentur: et sed ad cognoscendum talia non requireretur celeritas motus si cognoscere possent res quibus praesentes non essent. cum ergo anime damnate non sint presentes rebus que circa nos fiunt: nec sint potentioris cognitionis quam demones: non cognoscunt ea que circa nos fiunt.

Respondeo quod damnatos cognoscere ea que circa nos fiunt tripliciter intelligi potest scilicet aut per scientiam: aut per communiecturam: aut per reuelationem.

¶ Primo modo non cognoscunt ea que circa nos fiunt: quia cognoscere sic que fiuntcirca nos non possent nisi accipiendo similitudines a rebus: ad quas accipiendas requiritur proportionata propinquitas intellectus ad ipsam rem. quamuis autem distantia non impediat cognitionem intellectus respectu rei cuius iam habet speciem. tamen improportionata distantia qua lis est inter animas que sunt in inferno: et ea que circa viuos fiunt in hoc mundo impedit cognitionem intellectus respectu rei cuius non habet speciem: quia prohibet speciei acquisitionem.

¶ Secundo autem modo damnati cognoscunt multa que fiunt circa nos. ex statu enim preterito in quo homines viderunt postea coniecturant multa que accidunt circa eos: et sic cognoscebat ille diues damnatus suos fratres viuere adhuc: quia se cum eos in tormentis non videbat: nec cum requiescentibus in sinu Abrahe non erat tamen cognitio certa: quia mortui ex speciali priuilegio penitentiam aliquando faciunt in locis in quibus peccauerunt.

¶ Tertio modo cognoscunt aliqua que fiunt circa viuos: vel per reuelationem demonum vel animarum ad eas descendentium: sed nunquam sit eis aliqua renelatio: nisi talis vnde tristentur.

Ad primum in oppositum patet soltio ex iam dictis.

¶ Ad secundum dicendum quod quamuis anime separate non dependeant a corporali loco: tamen in loco sunt: quod probatum est in simili libro primo. distin. 37. in illa quaestione. vtrum angelus sit nusquam. In qua ostensum est quod angelus preter omnem operationem quam habeat circa locum est in loco definitiue: quamuis non circunscriptiue: quia sic incorporalia in loco non sunt. et sic intelligitur illud verbum Boecii de hebud.

¶ Ad tertium dicendum quod quamuis potentior sit lux spiritualis quam corporalis quecunque: tamen ex hoc non sequitur quod possent illuminare in quantacunque distantia. potentius enim est rem aliquam spiritualiter illuminare in parua distantia quam corporaliter illu minare in magna distantia: quia improportionabiliter nobilior est illuminatio spiritualis quam corporalis: quamuis tamen solilluminet in quantacumque distantia que est: tantam tamen deus posset facere distantiam quod vna res tantum distaret a sole quod ad eam lumen solis pertingere non posset.

Quaestio III

TErtio queritur vtrum damnati videant sanctorum gloriam in celo. Et videtur quod non. ¶Beati non vident penam damnatorum: quia cum anima ex charitate compatiatur miseris: beati compaterentur damnatis: quod esse non potest: quia compassio est cum pena. ergo a simili dammnati non vident gloriam beatorum.

¶ Item non vident eam per essentiam: quia in eis per essentiam non est: nec per speciem naturaliter inditam: quia tunc omnes eam viderent: nec per speciem acquisitam: quia vt iam dictum est anima non acquirit specem rei nisi sibi sit presens vel in propinquitate proportionata virtutinec per speciem infusam a deo: quia non sunt digni vt a deo fiat eis aliqua reuelatio saltem ducens in cognitionem delectabilis rei. ergo dammnati nullo modo vident gloriam sanctorum in celo.

¶ Item non conceditur reprobis quod ex speciali gratia conceditur hominibus iustis: sed si hominibus iustis in hac vita concedatur videre sanctorum gloriam. hoc est ex speciali gratia. ergo hoc non conceditur damnatis.

Contra vt habetur Luce. 16 diues damnatus viditLazarum in sinu Abrahe.

¶ Item sancti letantur de pena damnatorum vnde psalis. Letabitur iustus cum viderit vindictam: sed non possent de ea letari nisi viderent eam. et go a simili damnati vident gloriam beatorum.

Respondeo quod damnati glorium sanctorum non vident: quia visio est cognitio intuitiua et clara: proprie loquendo de visione. sic enim non posset videri glotia beatorum quin viderentur beati: et ipse deus cum eorum gloria in perfecta eorum coniunctione cum deo consistat. non enim potest videri immediate et clare coniunctio aliquorum quin videantur ipsa coniuncta. in generali tamen et partim in speciali cognoscunt gloriam beatorum quasi arguendo. nullum enim vident damnatum qui tenuerit fidem et bonos mores. vnde cogitur intellectus eorum assentire quod vera est sacra scriptura: et ex consequenti quod beati habent bona que eis in sacra promittuntur scriptura: et quia betitudo in sacra scriptura promittitur: iustus non tantum in generali: sed etia partim in speciali: quamuis non in ratione pure specialissima: quia sic lingua hominis eam non posset narrare: nec intellectus in hac vita de lege communi intelligere. iuxta illud Apstoli prima ad Corin. 2. nec oculus vidit: nec auris audiuit: nec in cor hominis ascendit quod preparauit deus his qui diligunt illum. ideo damnati arguendo cognoscunt gloriam beatorum non tantummodo in generali: sed partim in speciali. non autem plene in speciali: quia illa gluria significari potest per illud nomen nouum scriptum in calculo casadido. de quo dicitur Apoc. 2 quod nemo scit nisius qui accipit. De huius vero cognitione damnati tristantur propter inuidiam felicitatis aliene: et carentiam beatitudinis proprie. Post iudicium tamen damnati eo quod ad proprias penas quasi totaliter consideratio reflectetur: istam cognitionem non habebunt nisi sorte in esse generalissimo: quia per complementum doloris intellectus eorum predicte argumentationi non vacabit. vnde Greg. homelis 4I1 super Lucasa post principium. super illud Luce. 16. Eleuans etc. Et recitat magister huius di. c. 5 dicens quod infideles in imo positi ante diem iudicii fideles super se in requie attendunt: quorum gaudia prius contemplari non possunt. deto ¬ perfectius vident penam damnatorum: quam damnati cognoscant gloriam eorum: quia beati penam damnatorum vident in verbo: et etiam clare in genere proprioi speculando: eo quod talis visio est ad aliquam eorum gloriam accidentalem: quia in videndo dei iustitiam delectantur: et illorum penam in comparatione ad suam gloriam considerantes deo gratias vberiores agunt: nec eis compatientur: nec compassione que est passio: quia talis non est sine aliqua pena: nec etiam compassione que est motus electiuus: quo quis vult alium a miseria liberari: quia beati nihil volunt contrarium huic quod vident deum absolute velle. vident autem deum velle simpliciter damnatos in sua pena perpetuo remanere.

¶ Ad secundum patet solutio ex dictis in quaestione inquantum ostensus est modus quo cognoscunt damnati gloriam sanctorum.

¶ Aliqui tamen dicunt quod etiam cum modo praedicto cognoscunt gloriam sanctorum per speciem infusam deo reuelante. nec est inconueniens quod fiat in eis infusio alicuius scientie ad eorum ampliorem afflictionem.

¶ Ad tertium dicendum quod damnatis non conceditur videre gloriam sanctorum eo modo quo per gratiam conceditur iustis: quia Paulo fuit concessum illam videre in speciali: et ad eius consolationem. damnatis conceditur illam cognoscere mediate: nec plene in speciali: et ad eorum afflictionem maiorem. Argumenta ad partem secundam quamuis concedenda sint. gratia principalis conclusiois: tamen in processu peccant. multo enim maius est cognoscere gloriam sanctorum in celo quam fuerit cognoscere requiem sanctorum patrum in limbo.

¶ Ad secundum dicendum quod non est simile potentiores enim sunt beati in cognoscendo miseriam damnatorum: quam damnati in cognoscendo gloriam beatorum. vnde sicut dicit magister huius distin. c. 5 post iudicium boni videbunt malos: sed non mali bonos.