Articulus 8

Quaestio

PRimo ergo queritur vtrum iniuste excomunicausas excommunicato teneatur ad intereem.

¶ Respondeo quod sic. quia omnis iniuste alium dannificans damnum restituere tenetur: aut tenetur ad interesse. Qui autem alium iniuste excommunicat ipsum iniuste damnificat. Unde dicitur extra de sen. excom. cum medicinalis. §. Siquis autem de illo qui excommunicat indebite: quam superior ad quem recurritur sententiam ipsam sine difficultate relaxans latorem excommunicato ad expensas: et ad omne interesse condemnet: et alias puniat animaduersione condigna: vt pena docente discant iudices quam graue sit excomunicationum sententias sine maturitate debita fulminare. Et hec eadem in suspensionis: et interdicti sententiis volumus obseruari.

Quaestio

SEcundo queritur vtrum excommunicans scienter aliquem iniuste incurrat aliquam suspensionem.

¶ Respondeo quod iudicum quidam sunt superiores: vt epi: et superiores eorum: quidam inferiores: si iudices inferiores siue sint ordinarii siue delegati fame prodigi. proprii persecutores honoris: contra conscientiam et contra iustitiam in grauamen partis alterius in iudicio quicquid fecerint per gratiam aut per sordes ab executione officii per annum nouerint se suspensos: scituri quod si suspensione durante damnabiliter ingesse rint se diuinis officiis: irregularitatis laqueo se inupluent iuxta canonicas sanctiones: a quo non nisi per summum pon tificem poterunt liberari. extra de sen. et re iudi. Cum eterni. Cum ergo iudex alium iniuste excommunicans contra alium sententiam proserat grauissimam iniuste: talis si hoc contra conscientiam suam fecit: ipso iure suspensionem incurrit predictam: quod non est intelligendum de sententia que non est iniusta nisi ratione intentionis iudicis tantum. si iusta sit ex modo et ex causa. Episcopi autem et eorum superiores non sic: quia vt dicitur. extra de sen. exco. Quia periculosum est. episcopis et eorum superioribus propter executionem episcopalis officii: quod incumbit frequenter: vt in aliquo easu interdicti vel suspensionis incurrant sententiam ipso iure prouida nos deliberatione duximus statuendum: vt episcopi et superiores ipsorum quibus huiusmodi inheret officium nullius constitutionis occasione sententie seu mandati suspensionis: seu interdicti nullatenus sententiam ipso iure incurrant: nisi inipsa de prelatis eisdem mentio habeatur.

Quaestio III

Tertio queritur vtrum episcopiexcommunicantes vel suspendentes non in scripto sententiam suspensionis incurrant.

Respondeo quod non incurrunt ipso iure extra de sen. exco. Quia periculosum. inferior tamen iudex ipso iure incurrit suspensionem ab ingressuecclesie per mensem: si contigerit eum sic suspensum diuina osficia exequi: sicut prius: irregularitatem non effugiet: iuxta canonicas sanctiones super quam cum eo non nisi per romanum pontificem poterit dispensari. extra de sen. exco. Cum medicinalis. hoc autem constitutum est ad cauendum praecipitationem in ferendo excommunicationis sententiam: quia cum excommunicatio sit medicinalis: dum tamen is in quem lata fuerit: non contemnat: caute prouidere debet ecclesiasticus iudex: vt in ea ferenda ostendat se prosequi quod corrigentis est et medentis: vt habetur in decreta. praedicta: si tamen sententia excommunicationis suspensionis vel interdicti non sit lata in scriptis: nihilominus tenet: vt dicit Glo. su¬ pra decreta. predicta.

¶ Sciendum autem quod absoluens ab excommunicatione non in scripto supradicta penam non incur rit: predicta enim decre. non infligit supradictam penam nisi ferentibus sententiam condemnatoriam: quia periculosior est precipitatio in condemnando quam in absoluendo: iudex tamen debet absoluere in scripto: si tamen non in scripto absoluat tenet absolutio. Argumentum ad hoc. 24. q. 3. comperimus: in textu. et ibidem expresse habetur in glo. et hoc etiam probatur aliter: vt enim prehabitum est solo verbo excommunicatur quis. Sed omnis res per quascumque causas nascitur per easdem dissoluitur. extra de re. iur. cap. primo.

Questio. IIII QUarto queritur vtrum iniuste excommuni cantes: sint digni pena eterna.

¶ Respondeo excommunicatio potest esse iniusta: aut ex animo excommunicantis: vt cum mala intentione vel ex odio excommunicat. aut ex ordine: immo vt proprius loquar ex ordinis corruptione: cum scilicet fertur non seruato iuris ordine: aut ex defectu cause: quando scilicet non subest excommunicationis legitima causa: et distinctio probari potest per illud quod habetur. xi. q. 3. Si episcopus in glo. et. cap. episcopus. §. si ergo. vbi expesse habetur similis distinctio in textu. et quocumque istorum modorum iniuste excommunicans scienter et ex deliberatione mortaliter peccat: quia proximum iniuste et grauiter ledit: quia ledit ipsum in fama et contra prohibitionem ecclesie facit: vt patet per illud quod habetur. ii. q. prima. Nemo episcopus. et ii. q. 3. Si episcopus. et extra de senten. et re iudi. Cum eterni. et de sentem. excom. Cum medicinalis. Si autem hoc faciat ex ignorantia crassa et supina: adhuc mortaliter peccat: quamuis non ita grauiter sicut si hoc faceret scienter. Si autem hoc faciat ex probabili ignorantia non peccat mortaliter: cum autem peccatum mortale obliget ad penam eternam patet quod cum iniuste excommunicans scienter vel ex ignorantia crassa mortaliter peccet: vt dictum est: obligatur ad penam eternam: a qua tamen obligatione liberari potest per veram penitentiam.

Questio V

QUinto queritur vtrum maiori pecea dignisit iniuste excommunicans pauperem quam iniuste excommunicans diuitem.

Respondeo quod sic ceteris paribus: quia quanto magis est compatiendum persone: tanto ceteris paribus grauior est iniusta lesio: que sibi infertur. Ceteris autem paribus magis est compatiendum pauperi quam diuiti: quauis neutro sit compatiendum in praeiudicium iustitie.

¶ Preterea iura magis detestantur addere affectionem afflicto quam non afflicto. Paupertas autem quaedam afflictio corporis est: seu multarum afflictionum corporalium causa: posset tamen diues esse persona tante reuerentie et dignitatis quod ex eius inniusta excommunicatione tot mala et scandala prouenirent quod multo grauius esset illum excommunicare iniuste quam pauperem.