Articulus 1

Questio I. PRimo ostendo quod hec sit recipienda. deus ab eterno fuit solus: quia ab eterno fuit deus: nec fuit ab eterno aliqua res nisi deus: ergo deus ab eterno fuit solus.

¶ Item philosophus libo elencho. Solus idem est quod non cum alio. sed deus ab eterno non fuit cum alio. ergo deus ab eterno fuit solus.

¶ Item qualet persona de us: est ergo quamuis ab eterno fuerunt in deo plures persone: non propter hoc potest dici ab eterno fuisse cum alio. ergo non obstante pluralitate personarum deus ab eterno fuit solus.

Contra Hylarius exponens illud verbum gen. Sed faciamus hominem etc. li. iii. de tri. sic dicit. Professio confortii substulit intelligentiam singularis: quia confortium aliquid non potest esse sibiipsi solitario: neque rursum solitudo solitarii recipit faciamus. In deo ergo non est solitudo. sed si deus ab eterno fuit solus fuisset solitarius: ergo deus nunquam fuit solus.

¶ Item Genesecu primo dicit deus: faciamus hominem etc. his verbis in se ostendit pluritatem. Pluralitas autem ex cludere videtur solitudinem. ergo deus nunquam fuit solus.

Respondeo quod hec dictiosolus non videtur in proposito posse accipi sincathegoreumatice: sed tantummodo cathegoreumatice: quia hic non videtur facere respectu alicuius praedicati exclusionem sicut facit cum dicitur. Solus deus est creator. et ideo cum dicitur. deus ab eterno fuit solus. sensus est quod deus ab eterno fuit solitarius. quod recipi non debet: quia quamuis ab eterno omnio non fuit aliqua essentia alia quam divina: tamen in illa essentia est et fuit ab eterno personarum pluralitas quaie a deo solitudinem excludit.

¶ Ad primum in oppositum. cum dicitur quod ab eterno non fuit aliqua res nisi deus etc. dico quod verum est. sed tamen in ipst est et fuit ab eterno pluralitas personarum.

¶ Ad 2m cum dicitur quod solus idem est quod non cum alio etc. potest dici quod solus non tantum modo habet istum sensum: sed etiam istum: vt dicatur solus cum quo: vel in quo non sunt aliqui inter se distincti. ab eterno autem fuerunt in deo aliqui inter se distincti scilicet pater et filius et spiritus sanctus.

¶ Ad 3m cum dicitur quod deus ab eterno non potest dici fuisse cum alio etc. dico quod quuis hoc sit verum: tamen fuit cum illis qui inter se sunt: alii in persona scilicet cum patre et filio et cum spirirusancto.

Quaestio II. SEcundo queritur vtrum hec sit vera. Solus pater est pater. et videtur quod non: quia videtur implicare solitudinem circa patrem sicut dicendo: homo a bus currit. implicatur albedo circa hominem: pater aut solitarius non est.

¶ Item pater dicit cum alio: quia cum filio so¬ tus dicit non cum alio. ergo quandocumque hec dictio solus adiungitut isti dictioni que est pater simul iunguntur opposite significationes. et ideo semper videtur esse falsitas in tali propositione.

Contra proprium est patri esse patrem. ergo sibi soli conuenit.

Respondeo dicunt aliquid quod ista solus pater est pater. potest triplicem sensum habere. Unde secundum quod ly solus potest teneri cathegoreumatice. qui sensus est iste: pr solitarius est pater duplicem sensum potest hebere secundum quod ly solus tenetur sincathegoreu matice. Unde secundum quod ponit re suam circa subiectum in comparatione ad praedicatum compositionis iplicite. tunc enim est sensus ille qui solus est patr. est patr alium secundum quod ponit rem suam circa subiectum in comparatione ad praedicatum compositionis explicite: et tunc est sensus. pater est pater et nullus alius a pre est patur. In primo sensu hec est iifa: solus pater est pater: quia pater solitarius non est. In secundo sensu et tertio vera est. quamuis aut hec distinctio debeat reuereri ad concordam dum auctoritates sanctorum: qui plus curauerunt de re quam de verborum virtute tamen in proposito locum non habet virtus sermonis et ratio huiusmodi est quia nullus terius ad adiunctus substantiuo immediate quantum est de se dat intelligem compositioni virtute verborum: tamen ad veritatem propositionis in qua adiectiuum immediate adiungitur substantiuo sequitur illa expotmo quandoque. Unde si dicam homo albus currit: sequitur hominem esse album quia non posset esse verum quod albus homo curreret nisi esset homo albus tamen non est veritate huius quod dico homo albus: quia si dicam homo albus non currit non implicatur homoesse albius. Unde in affirmatiuis locum hebet verbum. Prisciani cum dicit quod in tali adiunctione intelligitur qui est vel qui fuit

¶ Dico ergo ad quaestionem quod secundum ly solus tenetur sincathe goreumatice ista solus pater est pater: non hebetalium sensumvirtute verborum nisi istu pater est pater: et nullus alius a patre est pater. et hoc verum est: si tamen virtute verborum heberet etiam istum sensum: Illle qui solus est pater est patr etiam in illo sensu vera esset. Unde secundum quod ly solus tenetur sincathegoreumatice. et ista simpliciter est concedenda tanquam vera. solus pater est pater.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod dicendo solus pater est pater. Uidetur implicare solitudinem circa patrem etc. dico quod verum est: si lysolus acciperetur pro solitario. bene enim sequeretur solitarius pater est patr. ergo pater est solitarius et in isto sensu propotio esset falsa propter falsam implicationem.

¶ Ad secundum cum dicitur quod cum hec dictio solus adiungitur huic terimo pater simul iunguntur opposite signationes etc. dico quod non est verum secundum quodly solus non dicit solitudinem absolute circa patrem: sed respectu huius praedicati quod est esse patrem. Non enim ista contradicunt quod. pater sit cum alio: et tamen nullus cum eo est pater.

Quaestio III Tertio queritur vtrum hec sit vera. solus pater est deus et videtur quod sic: quia philosophus primus phisicorum dicit contra illo qui ponebant tantum vnum esse quod est principium quod ex hoc ponebant esse multa: quia cum ponunt tantum principium ponut est principiatum: ergo cum pater sit principium filii et spiritusscienti: dictio exclusiua addita patri non excludit filium neque spiritum sanctum et si ita est: hec est simpliciter vera solus pater est deus.

¶ Item Math. xv. dicitur quod nemo nouit filium nisi patr. si ergo solus pater nouit filium cum nosce filium sit praedicatum essertiale pari ratione debet ista concedi quod solus pater est deus.

¶ Item dictio exclusiua addita anstenti non excludit conseqens. vnde non sequitur solus homo currit: ergo risibile non currit: sed vnum relatiuorum sequitur ad aliud: ergo addita vni relatio non excludit ad aliud. Cum ergo dicitur solus patr est deus: non excluduntur ide silius et spiritus sanctus ergo etc.

Contra alius a patre est deus: non est ergo verum quod solus pater sit deus.

¶ Item bene sequitur solus homocurrit: ergo quicunque currit est homo. ergo similiter sequitur solus pater est deus ergo quicunque est deus est pater: quod falsum est.

Respondeo quod si hec dictio solus accipiatur cathegoreumatice sic a subiecto excludit consortium simpliciter: et sub illo sensu propotio est falsa propter falsam praedicationem Si autem accipiatur secundum quod tenetur sincathegoreumatice sic facit exclusionem circa subiectum non simpliciter: sed respectu praedicati: vel compositionis implicite. sub hoc sensu: ille qui solus est pater est deus qui sensus verus est vel respectu praedicati compositionis ex plicite: et tunc est sensus pater est deus et nullus alius a patre est deus quod falsum est et secundum istum sensum procedebant argumenta probantia istam esse falsam: solus pater est deus. Utrum autem ex visermonis possit in praedicta propositione hebere iste sensus: ille qui solus est pater est deus: multi negant: et ideo praedictam propositionem simpliciter concedunt falsam in omni sensum qui potest heberi ex ui secundumonis.

Ad primum in oppositum dico quod philosophus non intendebat negare quin dictio exclusiua addita principio excludat principiatum sed quod ponendo videtur tantum: quod est principium ponebant impossibitia: quia non est principium nisi sit principiatum et perdictionem exclusiuam additanprintia excludebant principiatum et ita ponebant et negabant prim cipiatum.

¶ Ad secundum cum dicitur quod qua ratione conceditur quod solus pater nouit filium debet concedi quod solus pater est deus etc. dico quod ista non debet concedi solus pater nouit filium: quamuis ista sint vera nemo nouit filium nisi patur. quia per hanc dictione nemo non excluditur nisi illud quod est in essentia aliud a patre: sed per hanc dictionem solus excluditur non tantummodo illud quod est aliud a patre in essentia sed etiam illi qui sunt aliia patre in persona.

¶ Ad 3m cum dicitur quod dictio exclusiua addita ansteti non excludit conseqens etc. dico quod verum est: quando conseqens est de ratione astentis: et ideo quia animal est de rone hominis ideo dictio exclusiua addita homini non excludit aliam et quia homo et risibile idem sunt in supposito: ideo dictio exclusiua addita homini non excludit risibile. Unde autem correlatiuo rum in creaturis non est de alterius essentia. In deo autem et si pater et filius sunt eiusdem essentie: tamen filius non est de ratione patris sub ratione qua pater est.

Quaestio IIII. QUarto queritur vtrum hec sit vera. Solus deus est pater: et videtur quod non: quia illa que videtur eius conuersa scilicet solus pater est deus: est falsa.

¶ Item trinitas non est pater: deus est trinitas: ergo deus non est pater et si sic solus deus non est pater.

¶ Item substantia non est rlautio etiam in diuinis quia sicut dicit Boetius in libro de tri. c. x. Substantia continet vnitatem relatio multiplicat trinitatem: sed deus signt substantiam: pater signat rlutionem. ergo deus non est pater: cum ergo includatur ab ista solus deus est pater: falsa est hec solus deus est patr.

Contra deus est pater: et nullus alius a deo est pater: ergo solus deus est pater.

Respondeo quod si hec dictio solus accipiatur prout facit exclusionem circa subiectum absolute sic falsa est: quia tunc esset sensus: deus solitarius est patur. Si autem accipiatur prout ponit rem suam circa subiectum in comparatione ad praedicatum siue compotionis implicite siue compositionis explicite vera est propositio. Uerum enm est dicere quod ille qui solus est deus est pater et etiam quod deus est pater: et nullus alius a deo est pater. Nos enim loquimur hic de persona patris filii omnipotentis: et secundum sensum vltimo positum procedit argumentum probans istam esse veram. Solus deus est pater.

Ad primum in oppositum cum dicitur: quod ista solus pater est deus: quae videtur esse conuersa istius est falsa etc. Dico quod illa solum pater est deus non est illa: in quam conuertitur praedicta propotio cum enim sint plures: non debet conuerti vnica conuersione sed pluribus equal:m enim istis duabus: deus est pater: et nullus alius a deo est pater: et qualem istarum conuertitur in propositionem veram. Prima enim conuertitur iu hanc: pater est deus et hec est vera. Secunda conuertitur in hanc. Nullus pater est alius a deo et hec est vera est: quia hic est sermo de patre filii omipotentis.

¶ Ad secundum dico quod ibi est peccatum ad similitudinem fallacie accident. quamuis enim persone distinguantur inter se: nulla tamen persona distinguitur a divina essentia. vnde propter distinctionem personarum inter se: trinitas non est pater et propter hoc quod nulla persona. distinguitur a diuina essentia vere dicitur quod deus est trinitas et quod deus est patr.

¶ Ad tertium dico quod ralatio in divinis est comparata ad divinam substantiam realiter est idem cum ea. Unde bene dicitur. diuina substantia est paternitas comparata tamen ad relationem oppositam distinguitur ab ea vnde paternitas non est filiatio nec pater filius: et tamen deus est pater.

Quaestio. V QUinto queritur vtrum hec sit vera trinitas est solus deus: et videtur quod non: quia secundum phylosophum ii. per hyer. Nomina et verba transposita idem siguificat: sed hec est falsa trinitas est deus solus ergo et ista trinitas est solus deus.

¶ Item hec est falsa trinitas est ille qui solus est deus ergo et ista trinitas est solus deus antes probatur sic: quia hoc pronomen ille ostendit aliquem in masculino genere: sicut illud ostenderet aliud in neutro: sed de nullo supposito scilicet nec: de patre nec de filio: neque de spiritu sancto potest vere dici: solus ille est deus.

¶ Item propositio in qua hoc siguimentum omnis additur praedicato false est vnde false sunt iste homo est omnis homo: et omnis homo est omnis homo. ergo a simili et de hac distinctione solus cum sit nata esse dispotmo subiti in compositione ad praedicatum sicut hoc signum omnis: sed in ista trinitas est solus deus hec dictio solus additur predicato: ergo est falsa.

Contra Aug. vi. de trinitate c. vltimo dicit patrem et filium et spiritum sanctum esse vnum solum deum.

¶ Item hoc idem dicit magister in littera. Ait enim sic esse solum deum dicimns patrem et filium et spiritum sanctum.

Respondeo quod iste quattuor differunt aliquo modo trinitas est deus solus: et trinitas est solus deus: et trinitas est solum deus: et trinitas est vnus solus deus. Prima enim falsa est: quia ly solus quando ponitur aperte praedicati post suum substantiuum implicat solitudinem absolute circa ipsum vnde sensus est trinitas est deus solus id est trinitas est deus solitarius: quod falsum est cum in ea sit pluritas personarum.

¶ Hec aut trinitas est solus deus: falsa non est tamen non est satis eui ve denter propria: quia non excludit euidenter nisi illud quod ex nam praedicati sine dictione exclusiua excluderetur. Cum enim dicimus trinitas est deus in hoc includimus ipsam non esse aliud neque alium a deo: tamen hoc non aufert totaliter proprietatem predicte propositionis: nec facit quod omnino sit nugatio per hocquod additur solus quia per eius adiunctionem expressius et euidentius excludi tur quod sine hac dictione solus ex natura praedicati excluderetur: hec autem trinitas est solum deus: quamuis ab aliquibus iudicetur in propria propter rationem predictam scilicet quia non excludit nisi quod ex natura pedicati excluderetur non in deo tamen quod propter hoc propria debeat dici quia quamuis gratie nature sequatur trinitas est deus: ergo trinitas est deus tantum: gratia tamen forus non valeret argumentum quia si pater et spiritus sanctus accepissent naturam humanam sicut filius: non valeret ista conea: trinitas est deus ergo trinitas est deus tantum: sicut non valet ista: filius est deus: ergo filius est deus tantum. Dicimus enim et verum est quod filius non solum est deus: sed etiam homo dico ergo quod ista trinitas est solum deus: vera est et propria: et proprietas eius magis est euidens quam proprietas isti us: trinitas est solus deus: quia aduerbium cum sit adiectiuum verbi sertur ad omne positionem: et quia compositio indifferenter respicit subiectum et praedicatum ideo conuenienter additur et euidenter proprie tansubieato quam praedicato hec autem dictio solus prout est dictio sincathegoreumatica cum sit nomen semper refertur ad subiectum alicuius compositionis: vnde cum dicimus trinitas est solus deus: trinitas est ille qui solus est deus: vel trinitas est aliquid ens quod solum est deus: et quia compositio ad cuius subiectum refertur hec dictio solus: non est expressa sed implicita: ideo non est euidenter propria.

¶ Hec aut trinitas est vnus solus deus est vera: et omnibus aliis euidentius propria: tunc enim clarum est quid per eam ex cluditur. Excludit enim deorum pluralitatem: ita vt sit sensus: trinitas est vnus deus tamen plures dii et sic expediebat dice re contra aliquos hereticos qui ponebant tres personas esse tres deos.

¶ Argumenta que probant istam esse veram: trinitas est solus deus gratia conclusionis posset concedi quamuis aliqua de illis auctoritatibus sic possent exponi vt dictio exclusiua referretur ad subiectum: et non ad predicatum.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod nomina et verba transposita idem signunt etc. Dico quod in dictione exclusiua non habet veritatem ratione negationis implicite quia differunt preponere et postponere negationem ipsi termino. Unde quamuis non differat dicere homo albus: albus homo: non propter hoc sequitur quod idem sit dicere: trinitas est solus deus: et trinitas est deus solus.

¶ Ad 2m cum dicitur quod hec propotio est falsa: trinitas est ille qui solus est deus etc dico quod immo est vera: et cum dicis quod hoc pronomen ille dicit aliquod suppsium dico quod verum est vocando fuppsium ipsum quod est hoc est diuinam essentiam signatam vt in suppositione: et sic signatur hoc nomen deus. Unde cum dicitur trinitas est ille qui solus est deus: sensus est: trinitas est ille deus qui solus est deus.

¶ Ad tertium cum dicitur quod propotio est falsa in qua hoc signum omnis additur praedicato. Unde ista est falsa: omnis homoest: omnis homo etc dico quod verum est: sed hoc non est: quod terminus in praedicato non posset stare nisi pro forma quia estimo quod terminus siue aperte subieti siue a parte praedicati potest stare: vel prosupposito vel pro forma et pro quocumque verificetur. propotio veradebet dici simpliciter est ergo ista falsa omnis homo est omnis homo quod et aperte subiecnti et aperte predicati distribuitur iste terminus homo proomnibus suis suppositis: vnde sensus est quod Paulus est Petrum et Ioannes est Andreas. Et sic de omnibus aliis hominibus. Unde simpeliciter ista: omnis homo est omnis homo signtat vnum quenque hominiem: esse quemliet hominem: quod falsum est. Unde aliquando hoc signum ominis potest addi praedicato et est propotio vera vt si dicam deus est omnis persona in creata quia deus est pater: deus est filius: deus est spiritus sanctus. Dico ergo quod hec dictio solus aliquando additur praeto: et est propotio falsa: aliquando additur praeto et est propotio vera sicut in proposito.