Articulus 2

¶ Questio I. PRimo ostendo quod angelus in assumpto corpece pere non potest nos docere Glosilnus super illud Matteh. 13. Nolite vocari Rabbi. dic: nec quod debetur deo vobis presumatis: nec alios rabbi vocetis: ne dei honorem hominibus deferatis. Ergo videtur quod docere hominem est proprium solius dei.

¶ Item Augu. 5 confes. ldeoge ante medium loquens ad deum dicit. Nec quisquam preterte alius doctor est veri: vbicumque et vsdencumque claruerit: ergo solus deus potest docere.

¶ Item scientia angeli non est qualitas actiua. Sed res per qualitatem non actiuam non potest causare similem qualitatem in alio. Ergo angelus non potest scientiam in nobis causare per suam scientiam.

¶ Item angelus per officium quod exercet mediante assumpto corpore: non potest nobis propositionere nisi signa sensibilia. Sed sensibilia non mouent intellectum. Ergo nullo modo mediante assumptocorpore potest nos docere.

¶ Item aut proponit signa rerum notarum autem ignotarum. Si rerum notarum: tunc non docet nos: quia iam sciremus illud quod vellet nos docere. Si rerum ignotarum: talia signa non mouent nos. Ergo videtur quod proponendo signa sensibilia mediante assumpto corpore: non potest nos docere.

¶ Item eadem forma non est ab arte et a natura. Sed scientia potest inesse homini a natura vt patet in illis qui acquirunt scientiam per inuentionem. Ergo non potest acquiri in homine per artem doctrine.

Contra homo potest docere hominem signa sensibilia proponendo. Unde saluator. Mateh. vltimo dicit discipulis: euntes docete omnes gentes. Ergo videtur similiter quod angelus mediante assumpto corpore signa sensibilia proponendo potest nos docere.

¶ Item vt habetur in Thobia in pluribus locis raphael in corpore assumptoiuuenem Thobiam docuit.

Respondeo quod angeli in corpore assumpto possunt homines docere dispositiue signasensibilia proponendo: non scientiam in nobis efficiendo. Cum enim aliqua forma nata est esse ab aliquo principio intrinseco: et ab extrinseco principio creato: sicut ab arte creata: illud principium creatum extrinsecum: non est principale agens: sed adiuuans interius agens: quod est agens principale in productione illius forme. Non loquendo de principalitate simpliciter: quia illa soli agenti in crea¬ to conuenit: sed loquendo de principalitate in genere creature. Uerbi gratia sanitas quandoque causatur a principiointrinseco tantum: vt patet cum infirmus curatur per naturam sine aliquo adiutorio medicine. Quandoque autem est a natura et a medicina. Sed medicina non causat principaliter sanitatem: sed naturam adiuuat sibi ministrando ea que habent confortare naturalem virtutem: que confortata ita vt potentior sit morbo causat sanitatem.

¶ Scientia autem in homine: quandoque est a principio intrinseco ita quod non ab aliqua arte vel doctrina creata. In homine enim est naurale lumen quo per se ipsum statim cognoscit veritatem aliquorum principiorum que cum ordinate applicat ad aliqua particularia quorum memoriam et experientiam acquifiuit per sensum causatur in eo scientia per modum inuentionis. Unde philosophus ist meta. hominibus scientia et ars per experientiam euenit. Et voco ordinatam applicationem princpiorum vniversalium ad veritates minus vniuersales quando primo applicantur ad illam veritatem que immediatius in illo principio relucet: et deinde ad illam que primo relucet in principio mediante prima: et sic de inceps

¶ Quandoque scientia acquiritur in homine et doctrinam creatam tanquam per exterius principium: et per proprium lumen naturale: tanquam per principium interius: Ergo ipse doctor creatus exterior non est efficiens in homine scientiam: Sed in terius lumen coadiuuans: per quod tanquam per principale agens in genere creature ipse homo reducendo intellectum suum de potentia ad actum efficit scientiam in se ipso.

¶ Potest ergo angelus in assumpto corpore docere hominem adiuuando interius hominis lumen proponendo signa sensibialia conclusionum que immediate oriuntur ex veritatibus homini notis: de inde signat conclusionis immediate sequentis: et sic deinceps proponendo etiam extra intellectui manuducentia sibi proportionalia.

Ad primum in oppositum dicendum: quod sicut de deo dicitur homini: qui sanat omnes infirmitates tuas: eo quod natura sanans ab ipso est: nec operatur nisi in virtute illius. Ita de ipso dicitur quod docet hominemscientiam: quia lumen naturale ab ipso est in nobis: dicente psalmista: signatum est super nos lumen vultus tui domine: per quod non operatur homini nisi in virtute illius a quo datum est sibi: et ideo esse doctorem sir pliciter principalem solius dei poprium est.

¶ Ad 2m dicendum quod illa auctoritas Augu. intelligenda est de doctore primario et principali.

¶ Ad 3m cum dicitur quod res per qualitatem non actiua non potest creare similem qualitatem etc. dico quod verum est per modum naturalis agentis: nec sic angelus causat scientiam in homine: sed tantum ex citando et adiuuando intellectum ad hoc vt ordinate procedat per suum naturale lumen a principiis ad conclusiones: quia hic non intendo loqui nisi de scientia que virtualiter continetur in principiis: quorum cognitio homini in nata est.

¶ Ad 4m cum dicitur quod sensibilia non mouent intellectum etc. dico quod verum est per se et immediate: tamen signa sensibilia ordinare proposita causant cum adiutorio inrerioris sensitiue in organo imaginationis fantasmata ordinata: et intellectus per suum actiuum naturali actione mediantibus illis fantasmatibus sicut agentibus instrumentalibus: ordinate educit de potentia sui ipsius vt est possibilis ad actum species intelligibiles quibus se ipsum deducit a veritate sibi nota: ad veritatem que immediate nata est intelligi per eam: et ab illa ad aliam immediate sequentem: et sic deinceps.

¶ Ad 5m dicendum quod proponit signa rerum naturalium in vniuersali. Uerbi gratia iste homo scit quod omne totum est maius sua parte: iste ergo scit quid est totum et quid est pars: proponet ergo sibi angelus signa istius veritatis. Unumquodque statim corporum est quoddam totum: quo apprehenso corporis videbit quod vnumquodque corporeum est maius sua parte: et sic fiet in particulari quod ante sciebat in vniuersali: oportet tamen ad hoc vt doceat quod proponat signa de quibus scientiat homo quid est quod dicitur per nomen: quod est etiam scire signatum debiliter: tamen et in vniversali.

¶ Ad 6m dicendum: quod non plus concludit: in quod doctor crea¬ tus non potest in alio scientiam efficere nisi mediante intrinseco agente. et hoc est vnum.

¶ Questio. II. Ecundo queritur vtrum angeli sine assumpto corpore possint homines docere. Et videtur quod non. Ber. 5 hilumum super Cane. vltra medium sermonis sic dicit: Scitote nullum creatorum spirituum per se nostris mentibus applicari: vt nullo videlicet mediante nostri sui ve corporis instrumento ita nobis immisceatur vel infundatur quo eius participatione docti siue doctiores vel boni siue meliores efficiamur.

¶ Item angelus non potest in nostro intellectu speciem intelligibilem imprimere. quia tunc posset facere quod cecus natus quid intelligeret est color. nec in imaginatione speciem imaginabilem. quia tunc posset facere quod cecus natus imaginaretur colorem. Ergo videtur quod sine assumpto corpore non possunt homines docere.

¶ Item intentio requiritur ad cognitionem vnde quando aliquid est ante oculos: si non adsit intentio non videtur. Sed angelus non potest nostram intentionem conuertere: quia tunc posset nos facere cogitare quicquid ipse vellet. Ergo videtur quod angeli sine assumpto corpore non possunt nos docere.

¶ Item minus luminare non illuminat in presentia maioris. vt patet in stella et sole. Sed deus qui est summum luminare illuminat omnem hominem venientem in hune mundum vt dicitur Ioh i. Ergo angelus quie est minus luminare: non potest hominem illuminare docendo.

Contra luminare quod recipit lumen ab alio etiam illuminat aliud effectiue. vt patet in stellis. Et go similiter angelus per lumen quod recepit a deo potest in homine scientie lumen efficere.

¶ Item Auicena. 3. meth. ca 8. dicit quod nos imprimimur ab intelligentiis. Si ergo possunt in nostero intellectu imprimere: possunt nos effectiue docem: vt videtur.

Respondeo quod angeli sine assumpto corpore possunt docere homines. Non species inintellectu creando: quia nihil possunt creare. Nec speciemintelligibilem ab ista que est in se multiplicatam in intellectu hominis imprimendo: quia non esset proportionalis humano intellectui. Et quia forte sic ponere multiplicationem est positionere aliquid fieri a creatura non de aliquo Nec speciem intelligibilem vel lumen intelligibile de potentia intellectus hominis educendo propter modum existendi quem habet in corpore quo indispositus est ad immediate recipiendum actio nem intelligentie. Nec easdem species intelligibiles numero quas ipse hebet intellectui hominis presentando. quia intellectus illas intueri non posset: sicut nec substantiam intelligentie immediate potest intueri: et propter modum existendi quem hebet in corpore corruptibili. et propter illarum specierum improportionalitatem ad ipsum. Ex quibus sequitur quod angelus non potest hominem docere immediate efficiendo scientiam in intellectu ipstus. nec immediate operando circa ipsum. Potest tamen ipsum ad scientiam disponere sine assumpto corpore operando circa spiritus et humores et fantasma ta que sunt in organis que sunt virium sensitiuarum: quia fantasmata sunt ibi sub distin. situ. Ita vt si imaginor duas res distantes. imaginor eas per duo fantasmata distantia. ita quod sicut se hebet distantia inter res imaginatas ad ipsas. ita se hebet proportionaliter distantia inter fantasmata ad fantats mata. Et sicut per paruum santasma imaginor rem magnam ita per modicam distantiam inter fantasmata imaginor res multum per distantes. Et sicut eedem litter diuersimode ordinate diuersa significant. sic fantasmata diuersimode ordinata diuersa representant. Dico ergo quod angelus facere postest vt similitudines sensate que sunt in imaginatiua. et in tentiones que sunt in custoditiua siue in memoratiua mediantibus spiritibus tanquam per medium deferens sub alio et alic ordine multiplicentur. hoc est educantur de potentia illorum spirituum vsque ad cogitatiuam sensibilem. Et sic facere potest vt ab eisdem fantasmatibus ipsa cogitatiua sensibilis diuersimo de moueatur. et ex consequenti quod intellectus ab eisdem fantasma tibus diuersum ordinem intelligibilem naturali actione abstra¬ hat: et sic de re prius incognita edocetur. Quia etiam nimius motus humorum impedit actionem intellectus et sedatio iuuat. quapropter dic philosophus is phy. quod pueri primo appellant omnes viros patres et postea discernut vnumquemque. et. 7. phy. quod anima sedendo et quiescedo sit sciens et prudens. Angelus sedando motum illum est aliquam dispositionem facit in homine ad scientiam. Transmittendo etiam lum intellectuale sibi circumfusum. de quo in praecedenti dis. dem est super fantasmata reddit ea aptiora ad hoc vt sint instru mentalia agentia ad reducendum possibilitatem que est in intellectu ad actum. In qua reductione et intellectus per suum actum est principale agens sub deo. et sic etiam per hanc viam angelus facit in homine aliquam dispositionem ad scientiam.

Ad primum in oppositum dicendum quod illa auceortas Ber. debet intelligi de creatione scientie inintellectu hominis per aliquam immediatam in ipso intellectu impressionem.

¶ Ad 2m dicendum quod illud argumentum procedit ab insufficienti. Sicut ex dictis in quaestione potest videri.

¶ Ad 3m dicendum quod quamuis angelus non possit nostram intentione quocumque voluerit conuertere: potest tamen disponere ad eius conuersionem mediante ipsa cogitatiua a sensibili quae est virtus organo alligata: quam ab eisdem fantasmatibus potest facere moueri secundum alium et alium ordinenvt superius est hitum.

¶ Ad 4m cum dicitur quod minus luminare non illuminat in praesentia maioris luminaris etc. dico quod hoc intelligendum est de luminaribus sensibilibus: quorum maius luminare est improportionale minori et secundum totam suam virtutem illuminat. et minus illuminat ad similitudinem modo quo luminare maius illuminat: sicut est in stella et sole: quia tuc oculus ita vincitur a lumine maioris luminaris quod immutari vivel se apprehendere im mutari non potest a lumine minioris. Quamuis autem deus sit luminare fortiorislucis incomparabiliter quam sit lux angeli: non tamen illuminat hominem secundum totam suam virtutem. quia tante illuminationis huius capax son est. Nec etiam angelus ad similitudinem illiusimoni hominem illuminiat: quia deus illuminat hominem in eius intellectu lumen immediate efficiendo. Angelus autem mediate disponendo intellectum ad scientiam. Deus est et angelus luminaria sensibilia non sunt: et sicut secundum philosophum. 3. de anima. cum intelligit valde intelligibilia non minus intelligit infima sed etiam magis. ita dico quod intellectus illuminatus a fortiori lumine: non propter hoc minus potest illuminari a luminari minus forti.

¶ Argumenta ad partem aliam quia nituntur concludere quod angelus efficiat scientiam in intellectu hominis immediate soluenda sunt.

Ad primum ergo dicendum: quod lumen sciente in angelo non sic est qualitas actiua sicut lumen in stella receptum a sole: nec intellectus humanus dum est corporalis corruptibilis forma sic est dispositus ad recipiendum immediate actionem intelligentie create. sicut aer ad recipiendum influentiam lune: et ideo non est simile.

¶ Ad 2m dicendum quod illud verbum Auicema. negandum est: aut glosan. ita vt pro hoc verbo imprimim: idem intelligatur quod dispotonimur.

Quaesio III. Tertio queritur vtrum per ministerium quod angeli nobis exhibent eorum contemplatio minuatur. Et videtur quod sic. Aliqua virtus creata quanto ad plura intenta est tanto ad quodliet illorum est debilior. Ergo virtus angeli intenta ad ministrationem debilior est ad contemplationem.

¶ Item Thobie. 12. dicit Raphael angelus. tempus est vt reuertar ad eum qui me misit. Hec autem reuersio non videtur pose intelligi a ministratione ad contemplationem. Ergo quando mistrabat: non contemplabatur.

¶ Item secundum philosophum. 2. topi. contingit plura scire simul: intelligere aut non. Sed angeli dum ministrant intelligunt ea que spectant ad suum ministerium. Ergo dum ministrant non vident deum.

Contra cum plus suam giltram diligant quam natram si per suum ministerium nostram salutem procurando eorum contemplulominiueretur numquam voluntarii nob ministrarent: cum in ipsorum beatitu dime eorum contemplulo includatur.

¶ Item Grego. 2. li. Mora. non multum post principium loquens de angelis nobis ministram tibus sic ait quod non sic a diuina visione foras exeunt vt in¬ terne contemplationis gaudiis priuentur. quia fi conditoris aspectum exeuntes amitterent: nec iacetes erigere nec ignorantibus uera nunciare potuissent. Sed qua ratione non tollitur eadem ratione non minuitur: vt videtur.

Respondeo quod per ministerium quod angeli nobis exhibent eorum contemplatio non minuitur. Cuius ratio est. quando due cognitiones ita se habent quod vna regulatur per aliam. simul potest intellectus vtramque habere cognitionem. et illis cognitionibus intelligere plura vnum referendo ad aliud. abque hoc quod vna cognitio diminuat aliam in aliquo. Sed cognitio qua angeli cognoscunt ea que requirum tur ad suum ministerium quod nobis exhibent: regulatur per diuinam contemplationem et refertur ad eam. Ergo illa cognitioqua cognoscunt ea. etiam improprio genere que circa nos operantur in nullo minuit eorum visionem qua deum contemplantur.

¶ Preterea operatio directa per aliquam diuinam contemplationem non minuit eam. Sed operatio quam angeli circa nos exercent in ministrando dirigitur per diuinam contemplationem. ergo non minuit eam. Si ergo angelorum contemplatio non minuitur per cognitionem qua etiam in proprio genere ea que spectant ad suum ministerium intuentur. nec per operationem quam circa nos exequuntur sequitur quod per ministerium quod nobis exhiberet eorum contemplatio non minutur. et quod ad tot possint esse intenti absque hoc quod eorum intellectus distrahatur: hoc potissime ex hoc prouenit quod per gloriam virtus sui intellectus roboratur. et quasi ampliatur.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod quanto aliquia virtus creata ad plura intenta est. tanto ad quodlibet illorum est debilior etc. dico quod non est vnum quando vna intentio per aliam regulatur: et refertur ad eam. et maxime in glorificato intellectu. Sic autem est in proposito.

¶ Ad 2m dicendum quod illa reuersio de qua loquebatur Raphael intelligenda est a sua manifestatione visibili ad inuisibilitatem corporalem. sicut eius missio fuerat ipsum diuina aucto ritate visibiliter manifestari ad ministrandum visibiliter.

¶ Ad 3m cum dicitur quod non contingit plura simul intelligere. dico quod intelligendum est de intellectione distincta et perfecta qua perfecte intelliguntur plura vt plura sunt: non referendo vnum ad alid. nec dirigendo se in cognitione vnius par alterius cognitione. et de intellectu relicto sue naturali virtuti.