Articulus 5

Quaestio Rimo ostendo quod spes aliquando fuerit in aliquibus existentibus ininserno. Limbus enim patrum et purgatorii locus quedam partes inferni esse dicuntur: sed in sanctis patribus ante aduentum christi erat spes: quia gratiam habebant gratum facientem: que sine spe non est: in illis et qui purgantur est spes cum habeant gratiam gratum facientem: ergo spes fuit in existentibus in inferno.

¶ Item in eodem statu in quo anima re cedit a corpore remanet iuxta illud ecclsiaftici. 11 Si ceciderit lignum ad austrum: autm ad aquilonem in quocumque lococeciderit: ibi erit quod interlinearis exponit de homine moriente: sed mali moriuntur in spe informi: sicut cum fide informi: ergo in multis animabus damnatis adhuc est fides et spes.

¶ Item Iac. I. Demones credunt et contremiscunt: ergo in demonibus est fides et timor: ergo a simili et informis spes.

Contra quod de necessitate suturum est iam apprihenditr quasi presens: quod probo quia necessarium est corpora nostra redigi in puluerem: dicit pslamum. ac si praesens esset: quoniam puluis sumus: sed sanctos patres qui erant in limbo necessa rium erat saluari: et est illos qui sunt in purgatorio: ergo cum non sit respectu rei apprehense vt praesentis: nec in istis: nec in illis fuit spes.

¶ Item sicut se habet fides ad certitudinem ita spes ad securitatem: sed respectu veritatis certissime cognite non est fides. Unde in prima non est fides: ergo nec respectu rei cum plenaria securitate expectate: potest esse spes. Sed patres qui erant in limbo salutem cum plenaria securitate expectabunt: et similiter illi qui sunt in purgatorio: ergo nec in illis: nec in istis nunquam fuit spes.

Respondeo quod si nomen iferni: ita generaliter ac cipiatur: quod extendebatur ad locum purgatorii: et ad limbum in quo sancti patres erant ante aduentum christi credendum est quod in inferno fuit spes. In existentibus enim in limbo erat virtus spei cum gratiam haberent gratum facientem: nec ante mortem christi deum clare viderent. Similiter dicendum de illis qui sunt in purgatorio. quamuis enim illi essent certi de sua salute futura: et isti similiter: non perthoc neganda est in eis spes fuisse. securitas enim consequendi bonum arduum spei non repugnat: sed magis concordat: cum spei conueniat certitudo securitatis quantum est ex parte sua et ratione eius cui innititur quamuis sperans dubitare possit: et timere de absoluta consecutione rei sperate propter liberi arbitriiveritibilitatem in malum: que non est in existentibus in purgatorio: nec erat in existentibus in limbo. Si autem restringatur nomen inferni ad infernum damnatorum: sic dicendum quod in inferno nunquam fuit spes: quia damnati ad cumulum damnationis sue certi sunt de perpetuitate sui supplicii et impossibilitate consequendi salutem: spes autem non est respectu boni ardui: nisi absentis apprehensi vt possibile adipisci. Est enim obiectum spei bonum summe arduum apprehensum vt absens possibile adipisci. Ex dictis patet responsio ad primum argumentum ad partem primam.

¶ Ad secundum dicendum quod sicut post mortem remittitur peccatum veniale¬ in decedentibus cum gratia gratum faciente sic in decedentibus in peccato mortali corrumpitur spes per hoc quod certificantur de impossibilitate pertingendi ad salutem: nec est hoc contra auctoritatem preallegatam: quia per casum ligni: siue ad austrum: siue ad aquilonem debet intelligi mors hominis: siue in charitate: siue in peccato mortali quorum neutrum destruitur post mortem.

¶ Ad tertium dicendum quod quamuis in demonibus sit fides: secundum quod accipitur pro quadam credulitate extorta: non tamen in eis est spes de consequenda salute eterna: vllo modo fides enim esse potest respectu rerum preteritarum vel futurarum bonarum seu malarum: siue ad se pertinentium: siue non pertinentium. Species autem non est nisi respectu boni futuri ardui apprehensi vt possibilis haberi ab apprehendente. Salus autem eterna vt supradictum est non apprehenditur a damnatis: vt possibilis haberi ab eis: sed vt impossibilis: et ideo respectu eius non est in eis spes: sed desperatio secundum Augu. 8. de ci. dei. c. 15. Unde illud verbum quod de diabolo dicitur Iob. 40. Spes eius frustrabitur eum: quod secundum Greg. 33 libro mor. longe post medium: ita debet de diabolo intelligi: vt referri etiam ad corpus illius possit: si de eo exponatur: debet accipi pro spe respectu victorie: quam sperat habere de sanctis viatoribus: vel pro expectatione dilat ionis iudicii: quod non tantum differtur: quantum sperat.

Ad primum argumentum ad partem aliam dicendum quod quamuis de his: que infallibiliter futura sunt: loquatur quandoque scriptura per presens ad exprimendum certitudinem diuine praeordinationis: non tamen propter hoc apprehenduntur vt presentia: nec excludunt virtutem spei: sed timorem qui magis videtur spei discordare: quam concordare.

¶ Ad secundum dicendum quod quamuis respectu rei certissime cognite non sit fides: quia de ratione eius est esse respectu veritatis non vise: tamen spes potest esse respectu rei cum securitate expectate: quia non est de ratione spei: esse respectu rei cum timore expectate: sed sufficit quod bonum arduum respectu cuius est spes sit futurum apprehensum vt haberi possibile: et ideo non sic se habet spes ad securitatem: sicut fides ad certitudinem: nisi intelligatur de certitudine que est in fideex parte prime veritatis cui innititur que magis debet dici certitudo adhesionis quam cognitionis seu euidentie.

Questio. II. SEcundo quaeritur vtrum species sit paradiso: et videtur quod sic et christus ab instanti sue conceptionis habuit beatitudinem anime: sed ipse habuit spem. Cum in persona eius secundum gloriam dicatur in psalmo. In te domine speraui: ergo spes beatitudini non repugnat.

¶ Item vt habetur apoca. 6 prout exponit glo. Aime beate expectant gloriam corporis que dicitur stola secunda: sed expectatio glorie est per spem: ergo spes est in existentibus in paradiso.

¶ Item non tantum sperat aliquis bonum sibi ipsi: sed etiam amicis suis: quia vt dicit philosophus libro 9 ethi. c. 4. Amicus est alter ipse: ergo et si in beatis non sit spes respectu beatitudinis sue est tamen in eis respectu beatitudinis amicis suis future.

Contra Aug. I de doctrina christiana versus finem. Spei succedit beatitudo ipsa ad quam venturi sumus. Sed illud cui beatitudo succedere dicitur: non manet cum beatitudine: ergo spes non est in beatis.

¶ Item ad Ro. 8. Quod videt quis quod sperat: quasi dicat non est spes respectu rei presentis in se: sed beati illud bonum arduum respectu cuius est spes presentialiter et clare vident: ergo in eis non est spes.

Respondeo quod quamuis in christo fuerit expectatio glorie corporis: et sit etiam in anima bus beatis: et in angelis nobis ministrantibus expectatio alicuius premii accidentalis: non tamen concedi debet: quod spes quae est virtus sit in existentibus in paradiso. Principale enim et formale obiectum virtutis spei est bonum futurum summe arduum apprehensum per eius auxilium possibile haberi. Uirtus autem constituit in specie ex sui comparatione ad suum principale et formale obiectum: cum ergo ad deum existentes in paradiso non se habeant: vt ad bonum eius futurum: sed praesens: nec ipsum respiciant vt habendum: sed vt habitum iam per comparationem ad eos: non consideratur vt spei obiectum: et ideo in ipsis remanere non potuit virtus spei: sed in eis est habitus spe nobilior: quam aliqui tentionem appellant: alii se curitatem perfectam.

¶ Ad primum in oppositum dicendum quod expectatio que fuit in christo respectu glorie corporis: inquantum ipse erat viator non fuit per virtutem spei: quia gloria corporis non est principale obiectum spei: perquod constituitur in esse virtutis: non enim oportet: quod expectatio cuiusque rei sit per virtutem spei.

¶ Ad secundum dicendum quod non quecumque expectatio glorie est per virtutem spei: sed expectatio glorie anime: que consislit in clara dei visione et perfecta dei fruitione per que habetur ipse deus: habenti enim gloriam anime: nullum aliud bonum habet ardui rationem: quia omnia alia bona infra ipsam sunt: et per eam habetur per superexcellentiam quic quid est nobilitatis in aliis bonis: quia perfectiones omnium creatorum bonorum modo nobiliori et excellentiori in infinitum: sunt in deo qui per gloriam anime: iam a beatis habitus est.

¶ Ad tertium dicendum quod si concedatur quod beati amicis suis viatoribus sperent vitam eternam: hoc non est virtute spei. Unde nec ita proprie dicuntur eis sperare beatitudinem: sicut expectando optare. Tale autem sperare non oportet esse a spe que est virtus: sicut non omnis dilectio est licita et honesla dicitur ex charitate.

Questio III. TErtio queritur vtrum spes sit in irascibili: sicut in subiecto: et videtur quod sic: quia illa potentia que tendit in bonum sub ratione qua arduum est irascibilis: sed potentia in qua est spes: est huiusmodi. Spes enim non est: nisi respectu ardui boni: ergo spes est in irascibili.

¶ Item imago recreationis: seu reformationis imaginem includit creationis: que comprehendit vnitatem essentie: et trinitatem personarum et superaddit trinitatem virtutum theologicarum: sed in potentia rationali non est virtus theologica: nisi fides: ergo oportet in voluntate ponere duas potentias in quarum vna sit spes: et in alia charitas: quarum illa in qua est spes sit irascibilis: et illa in qua charitas concupiscibilis.

¶ Item autem spes est in irascibili: aut in voluntate: sed non est in voluntate: quia vna potentia non potest simul esse in duobus actibus: charitas autem est in voluntate cuius actus simul est cum actu spei: ergo spes est in irascibili.

Contra philosophi irascibilem non ponunt: nisi in parte sensitiua: sed appetitus sensitiuus non se extendit ad eternam beatitudinem respectu cuius est spes: ergo spes in potentia irascibili non est.

¶ Item omnis virtus habens deum pro obiecto est in intellectum: vel in voluntate: sed spes cum sit virtus theologica: deum habet pro obiecto et non est in intellectu: ergo est in voluntate: sed vt ostensum est libro 2. distin. 24. In voluntate non est potentia irascibilis: nec concupiscibilis: ergo spes non est in irascibili.

Respondeo quod hec questio multum dependet ab illa vtrum irascibilis et concupiscibilis sint distincte potentie in voluntate: quod superius libro 2. distin. 24. ostensum est: non esse verum et suppositis his quae dicuntur ibidem concedere oportet virtutem spei: non esse in irascibili: quia vt patet per rationes ad secundam partem adductas: spes est in voluntate: in qua potentia irascibilis non est.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod illa potentia que tendit in bonum sub ratione qua arduum est irascibilis etc. dico quod verum est: si non possint tendere in bonum sub ratione qua arduum: et sub ratione altiori: voluntas autem ita potest tendere in bonum sub ratione qua arduum: et sub ratione qua delectabile: quod tamen potest tendere in ipsum bonum sub altiori ratione communi arduo et delectabili. cuiusmodi est ratio boni generalissime dicta trascibilis autem potentia non potest tendere in ens sub altiori ratione quam bonum arduum: nec concupiscibilis sub ratione altiori quam delectabile: et quia ceharitas e in voluntate: inquantum potest tendere in suum obiectum sub vniuersalissima ratione: et spes in ea iquantum potest tendere in suum obiectum sub aliqua ratione comtracta: ideo charitas imperat spei.

¶ Ad secundum dicendum quod imago recreationis consislit in trinitate virtutum theo logicarum: siue in trinitate potentiarum.

¶ Ad tertium dicendum quod vna potentia simul potest esse in pluribus actibus ordinatis ad inuicem. Unde simul possumus intelligere rem aliquam et nostrum actum intelligendi: actus autem et spei et charitatis ordinem habent inter se: et ideo non obstante quod voluntas sit vna potentia: simul potest esse in actu sperandi et diligendi.