Articulus 3

Quaestio I.

PRimo ostendo quod post diuortium coniunx innocens alteri nubere possit. Matth. decimonono. Quicumque dimiserit vxorem suam nisi ob fornicationem et aliam duxerit mechatur: ergo qui eam dimittit propter fornicationem ducendo aliam non mechatur.

¶ Item mulier non tenetur vironec econuerso nisi ad reddendum debitum et simul cohabitandum. Sed ab vtroque istorum absoluitur coniunx innocens per diuortium: ergo in nullo remanet alligatus alteri: non est ergo causa quare alteri nubere non possit.

Contra apostolus prima Cor. 7. His qui matrimonio iuncti sunt: praecipio non ego: sed dominus vxorem a viro non discedere: quod si discesserit manere innuptam.

Respondeo quod potest diuortium alter coniunt in nocens altero coniuge viuente nube¬ re non potest alteri: quia nullum impedimentum. superueniens matrimonio consumato potest soluere matrimoniale vinculum inter coniuges: quamdiu viuunt: vnde apostolus prima Cor. 7. Mulier alligata est legi quanto tempor e vir eius viuit. coniunx autem nocens propter eandem causam alii nubere non potest: etiam quia non congruut. si enim alii posset nubere multis esset occasis adulterandi vt se transferre possent ad magis desiderata connubia.

¶ Ex iam dictis patet quod aliquis qui nunquam se intendebat obligare ad perpetuam continentiam potest per accidens obligari ad continentiam per vitam totam alteri us persone: nec mirum: quia si vxor incurreret aliquam infirmitatem incurabilem que non posset compati carnalem copulam maritus obligaretur per accidens ad continentiam per totam vitam illius.

Ad primum in oppositum dicendum quod illa exceptio nisi ob causam fornicationis inon refertur nisi ad dimissionem vxoris: et ideo argumentum procedebat ex malo intellectu.

¶ Ad secundum dicendum: quod quamuis non teneatur ad reddendum debitum vel cohabitandum: adhuc manet inter eos quoddam vinculum quo quilibet ita obligatur alii: vt non possit alteri nubere ipso viuente.

Quaestio lI.

SEcundo Queritur vtrum coniuges potest diuortium possint reconciliari.

Respondeo quod sicut coniunxt innocens non potest licite retinere vxorem adulteram incorrigibilem. potest tamen licite retinere correctam: vel se corrigere paratam. sic dico quod si post diuor tium est correcta vel se parata corrigere potest eam licite reconciliare. secundum apositolium prima Cor. 7. Qui precipit mulierem discedentem a viro manere innuptam: aut viro suo reconciliari: et quia viro posse dimittere vxorem adulteram introductum est in fauorem innocentis viri: et penam adultere: ideo viro dimittendi adulteram vxorem non fit praeiudicium quin possit ipsam correctam ad se reuocare infra biennium etiam si ipsa noluerit. extra de conuersi. coniug. Gaudemus. in glo. Si tamen monitus ipsam correctam noluerit recipere infra biennium: et transacto illo biem nio mulier religionem intrauerit. vir non poterit illam ad se reuocare. argumetum ad hoc. c. praedicto. nec etiam si ante per biennium votum castitatis emiserit de licentia mariti. Innocens autem statim post diuortium altero inuito potest religio nem intrare. eo. ti. constitutus. Cuius ratio est: quia adultera nullum habet ius repetendi eum: et sic dicendum est de muliere innocente que virum suum dimisit propter. adulterium.

Questio. III.

Tertio Queritur vtrum adulter qui machinatus est in mortem viri adultere: possit eam ducere in vxorem. Et videtur quod sic. Dauid commisit adulterium cum Bersabee vxore Urie. et postea machinatus est in mortem Urie: vt haberet eam vxorem: quam post mortem Urie duxit in vxorem: et fuit legitima eius vxor: vt habetur 2. Reg. c. xi.

¶ Item machinari in mortem mariti adultere non numeratur inter duodecim impedimenta matrimonii: quia crimen quod est vnum de illis impedimentis est occisio vxoris proprie vel proprii mariti.

Contrarium huius habetur. 31. q. 1. Illud vero. §. Hic subaudiendus est: et recitatur a magistro huius distin. c. vltimo.

Respondeo adulter qui machinatus est in mortem viri adultere non potest eam duce re in vxorem: et si de facto duxerit separandi sunt. Cuius ratio triplex est. vna criminis enormitas: alia quia adulter peccauit in matrimonium interficiens legitimum vxoris virum. tertia ne adulteri propter adulterarum amorem essent proni ad interficiendum maritos earum: vt eas haberent vxores. Unde secundum aliquos si adulter interficit maritum adultere non ea intentione vt habeat eam vxorem: sed ex alia causa vel occasione: et postea contrahat cum ea non esset matrimonium dirimendum extra de conuersionel infidelium. laudabilem. et de eo qui duxit in matrimonium quam polluit per adulterium. Super eo. in glo. vxor etiam procurans maritum interficiper infidelem cum quo adulterata est. qui post hoc per eius studium ad fidem conuertatur. non potest cum illo contrahere: sed sicontrahunt dirimendum est matrimonium: quia tali damno tale lucrum ecclesia compensare non vult. extra de conuersione infidelium laudabilem.

Ad primum in oppositum dicendum: quod sicut dicitur 31. q. i. Si qua. §. Sed obiicitur. in veteri testamento multa permittebantur propter infirmitatem que in euangelii perfectione eliminata sunt: quedam permittebantur causa infirmitatis et sacramenti futurorum: sic et bersabee permissa est duci in vxorem.

¶ Ad secundum dicendum quod hoc impedimentum reducitur ad impedimentum criminis.

Questio. IIII.

QUarto Queritur vtrum adulter dans fidem adultere de contrahendo cum ipsa viuente marito: possit eam post mortem mariti ducere in vxorem.

Respondeo quod si aduter dat fidem adultere de contrahendo: vel cum ipsa contrahit ignorans quod illa maritum habeat: potest cum ipsa contrahere post mortem mariti. sic dico de muliere contrahente cum viro quemignorabat vxorem habere. extra. de eo qui duxit in matrimonium quam polluit per adulterium. Ueniens. Si autem sciat ipsam habere maritum tempore quo contrahit cum ea: vel dat sibi fidem de contrahendo post eius mortem non poterit eam ducere in vxorem: et si post mortem mariti eam duxerit de facto separandi sunt 3I q. i. Relatum. et extra. eo. ti. vt supra Si quis vxorem. Cuius ratio est: ne adulter et adultera proni essent ad interficiendum maritum adultere. vt postea possent matrimonialiter copulari: et idem intelligas si promissio firmata fuerit iuramento sine fidei datione: quia quo ad hoc interpositio fidei et prestatio iuramenti equiualent. extra tra de his que vi metusue causa fiunt. Ad aures. Sed pone quod adulter nudam promissionem faciat adultere de contrahendo post mortem mariti: nunquid mortuo eius marito tenebit matrimonium inter eos si contrahatur. Quidam dicunt quod sic: quia vt dicitur extra de sponsalibus. Cum apud. Cum prohibitorium sit edictum de matrimonio contrahendo. quicumque non prohibetur per consequentiam admittitur. non inuenitur autem in iure prohibitum virum contrahere matrimonium cum adultera post mortem mariti: nisi viuente marito fidem dederit vel iuramentum fecerit de contrahendo: vel nisi alter eorum in morte mariti ob hoc machinatus fuerit.

¶ Alii dicunt contrarium: quia sponsalia nuda promissione contrahi possunt nec soluuntur per sponsalia fide vel iuramento firmata. vnde cum adultero nuda promissio de contrahendo videtur causare illud idem periculum pro quo fuit prohibitio facta. Si autem vir dat mulieri fidem de contrahendo viuente illius marito: quam nec ante nec post viuente suo marito cognouit: si post illius mortem eam duxerit in vxorem non sunt separandi. Similiter dico de muliere que fidem dedit de contrahendo viro viuente legitima vxore eius. talem tamen promissionem faciendo: vel de facto contrahendo grauiter peccant. extra de eo qui duxit in matrimonium quam polluit per adulterium. Si quis.

Questio. V

QUinto ponitur casus talis quidam Titius nomine sollicitauit Teberganvxorem proximi sui: que respondit: sustinebo quod petis si Berte mialieri que familiaris et proximaet propinqua consanguinea erat ipsi Teberge promittas per fidem quod post mortem mariti mei accipies in vxorem illam de qua ipsa tibi consulet: vel dicet intendens Teberga et probabiliter credens quod ipsa esset illa de qua Berta consuleret: cui Titius consensit: et Berte modo predicto fidem dedit: et sic Teberga sustinuit se ab illo carnaliter cognosci. postmodum mortuo marito Teberge Berta consuluit Titio vel di¬ xit quod acciperet Tebergam in vxorem: quod et factum est. Modo queritur vtrum matrimonium illud teneat: vel sint separandi.

Respondeo quod illud matrimonium nullum est: quia Teberga sciens quod adulter dans fidem adultere de contrahendo cum ea post mortem mariti. posteaipsam habere non potest: fraudulenter suasit Titio: vt Berte faceret perfidem illam promissionem quam fecit sperans et intendens: quod quia. Berta diligebat eam consuleret Titio illud quod postea consuluit. Fraus autem et dolus nulli debet patrocinari. extra de immunitate ecclesie. Aduersus. §. Ceterum. Siautem Teberga promissionem supradictam a Titio Berte factam fieri procurasset supradictam fraudem non intendens: sed intendens quod Titius quem diligebat vtilius et honorabilius vxoraretur si teneretur vxorem accipere de consilio Berte quam si non: et cum hoc intendens prohibere elongationem Titii a sua mala samiliaritate viuente marito suo: quem non diligebat et post cuius mortem solatiosiorem sibi habere sperabat: tenet matrimonium quod post mortem mariti sui inter ipsam et Titium fuit contractum non obstante quod a praedicta Berta fuerit praedictio titio nominata: vt eam duceret in vxorem: et non obstante quod quando supradictam promissionem fieri procurauit intendebat per hoc facere malam familiaritatem inter ipsam et ipsum titium firmiorem.