Articulus 1

Quaestio I. PRimo ostendo quod deus potuit facere aliquam creaturam rationalem vel intellectualem quae suis naturalibus relicta: non posset peccare viertutem quae alicui creatur est supernatural: posset deus alicui alii creature facennalem: sed per virtutem supernaturalem vt per glutiam creatura non potest peccare: ergo deus talem potuit facem creaturam: que naturaliter non posset peccare.

¶ Item sicut in deo est naturaliter bonitas et veritas: ita impeccabilitas. Sed creatura per naturalia sua participat dei bonitatem et veritatem: ergo similiter creatura rationalis vivesl intellectualis: per naturalia sua potest participare dei impeccabilitatem.

¶ Item deus fecit corporalem creaturam quie per naturam suam non est capax corporalis erroris: cuius est celum: ergo a simili potuit facen spiritualem creaturam: quae pernaturam suam non fuisset capax spiritualis erroris.

Contra. duo opposita non poaesent conuenire alicui rei per nam. Sed posse peccare conuenit naturaliter creature rationali vel intellectuali inquantum est de nihilo: ergo non posset deus facem creaturam rationalem vivel intellectualem quie naturaliter non posset peccare.

¶ Item vt potest trahi ex verbis philosophi id est phy. quod vni est substantia le nulli est accidentale: ergo a simili quod vni e supernaturale nulli est naturale: Sed non posse peccare conuenit beatis supernaturaliter: ergo nulli creature rationali vel intellectuali potuit conuenire naturaliter.

Respondeo quod deus non posset facere aliquam creatu ram rationalem vel intellectualem quae suis naturalibus relicta non posset peccare: quia non posset fieri aliqua creatura rationalis vivesal intellectualis naturaliter carens libera voluntate: quia eo ipso: quod rationalis vniversal intellectualis est: naturale est sibi posse intelligere: et posse se mouem tendendo in rem cognitam vnivesal ab eo re siliendo naturale est: ergo creature rationali vniversal intellectuali vt in istos actus possit libere: non potest autem esse quin creatura inquantum est de nihilo sit defectibilis suis naturalibus relicta: ergo sicut voluntas creature posset deficemab actu essendi: nisi a deo conseruaretur in esse ita in actu essendi conseruata: et suis naturalibus: quantum ad actum volendi relicta potest manem in esse et defectum incurrere in actum volendi: et inquantu libera illum defectum potest prohibem. Sed defectus in actu volendi libere: peccatum est: ergo non posset fieri creatura rationa lis vnivesl intellectualis quae suis naturalibus relicta: non posset peccare.

Ad primum in oppositum dicendum quod quamuis virtutem aliquam quae alicui creature est supernaturalis: posset deus facem alicui alii naturalem vtpote supernaturale est homini posse volare et naturale est aui: tamen sunt aliqua virtutes alicui supernaturales: que nulli alii creature possunt fieri naturales. Non enim possibile est fieri quod glutia vel gratia sit alicuius substantiae: substantialis fora: nec proprietas naturaliter conno substantialem formam vniversal a virtute nature create producta.

¶ Ad 2m dicendum quod non est simile de bonitate et veritate et impeccabilitate: quia primis duobus non repugnat natura create voluntatis: repugnat autem naturaliimpeccabilitati vt in corpore quaestionis ostensum est.

¶ Ad 3m dicendum quod quamuis aliqua creatura corporalis vt celum non sit naturaliter capax corporalis erroris: ex hoc tamen non sequitur intentum: quia ex maiori nobilitate naturali quae est in creatura spirituali quam in creatura corporali: hoc est ex libera voluntate prouenit quod in ipsa possit esse error spiritualis: cum tamen in alia non possit esse error corporalis.

¶ Argumentad pertem aliam gratia conclusionis possunt concedi: secundum tamen argumentum deficit in processuqui defectus ex praedictis potest patere.

Quaestio II SEcundo queritur vtrum melius sit non posse peccare quam posse peccare. Et videtur quod non. melius est illud quod ponitur in laude viri iusti quam suum oppositum. Sed ad laudem viri iusti. Dicitur Eccls 3i. Quod potuit transgredi et non transgressus est: ergo melius est posse peccare quam non posse.

¶ Item Aug. de vera relig. q. inter principium et meitum: tales secruos suoo meliores deus iudicauit: si ei seruirent liberaliter: quod nullo modo fieri posset si non voluntate: sed necessitate seruirent. Sed qui non posset peccare seruiret de necessitate ergo melius est posse peccare: quam non posse peccare.

¶ Item magiin littera glriosius est non consentire quam temptari non posse: ergo a simili glurio sius est non peccare: et posse peccare quam non posse.

Contra. Aug. in enchi. 6 c. melius e animal rationale quod non possit peccare quam animal rationale quod possit non peccare et peccare.

¶ Item melior est status patrie quam status vie. Sed in statu patrie est non posse peccare: in statu vie est posse peccare: ergo melius est non posse peccare quam posse peccare.

Respondeo quod no posse peccare conuenire ptest creature duplici de causa: vel ex determina tione positione ad vnum ex necessitate nature: sicut in carentibus libero arbitrio vel ex determinatione positine ad bonum per donum gratie.

¶ Primo modomelius per accidens est posse peccare quam non posse peccare: inquantum posse peccare non est sine liberio arbitrio

¶ 2o modo non posse peccare simpliciter melius est quam posse peccare: quia melius est libero ar. confirmatum per donum gratiae: quam non confirmatum. Si tamen aliquis homo nasceretur in gratia numquam peccaturus melius esset illi secundum aliquos: quantum ad glurio siorem modum acquerendi coronam posse peccare quousque per vssionem divine essentie in bono confirmaretur quam ante illam visionem in hac vita confirmari: ita vt peccare non posset nisi in illa confirmatione in ipso gratia gratum faciens augeretur. Uideo enim quod melius fuit angelis qui steterunt creari in tali statum in quo possent peccare et non peccare: quam si fuissent a sua creatione confirmati. Unde Greg. 5 libro mor. inter mepium et finem. homini angeli eo apud deum maioris meriti fuerunt quo mutabilitatis sue motum voluntatis statione finxerunt: sed si praedictam confirmatio non potioeret confirmatum extra statum merendi: nec diminueret de ratione voluntarii difficile est videm: quomodo non confirmatus ratione non confirmationis glulriosiori modo acquireret coronam: quam supra dcto modo confirmatus. Utrum autem aliqus in via sine augmento gratiae gratum facientis: et sine impedimento seu diminutione vsus libero arbirio possit confirmari: vel non dubium est.

¶ Primum argumentum non concludit quod posse peccare simpliciter sit laudabilius quam non posse. Sed quod posse peccare cum adiunctione quod numquam peccet: melius esset homini viatori quam non posse peccare inquantum per hoc gloriosius coronaretur.

¶ Secundum argumentum concludit quod melius est posse peccare quam non posse peccare propter necessitatem nature ad vnum: sicut in brutis: quia posse peccare liberum arbitrii includit: et non posse peccare modo praedicto liberum arbitrii excludit.

¶ Ad tertium dicendum est simili modo sicut ad primum.

¶ Duo argumenta ad partem aliam concludunt quod non posse peccare ex determinatione libe. arbitrii ad bonum per donumigratie simpliciter melius est: quam posse peccare: et hoc est verum.

Questio III. TErtio queritur vtrum deus debuit hominem temptari permittere. Et videtur quod non: quia impius esset pater qui permitteret I filium aggredi bellum in quo sciret eum esse ab alio superandum. Sed deus sciebat hominem esse a diabolo per illam temptationem superandum: ergo videtur quod deus non debuit eum permittere temptari.

¶ Item rectus iudex non debet permittere debilem inuadi a fortiori: sed diabolus erat homine fortior: ergo deus cumsit rectus iudex: non debuit permittere hominem ab eo inuadi.

¶ Item nullus homo peccatum mortale quod prohibere potest debet permittere fieri: etiam si occasione illius preuideat maius bonum esse futurum: ergo a simili deus hominem labiper temptationem in mortale peccatum permittere non debuit: cum hoc prohibere posset: quamuis occasione illius maius bonum preuideret esse futurum.

Contra Aug. 7. de ci. ca. 30 sic deus amministrat omnaque creauit: vt ipsa proprios motus agere sinat: ergo non debuit temptatoris et temptati motus voluntarios impedire.

¶ Item in potestate diaboli non erat vincere hominem nisi homo voluisset in voluntate hominis cum dei adiutorio erat posse vincere diabolum. ergo illa pugna magis ordinabatur quantum erat de se ad hominis victoriam quam ad deiectionem adeo: ergo impediri non debuit.

Respondeo quod deus debuit hominem temptari permittem: quia legem communem: et iustam quam princepe instituit debet permittere obseruari nisi in aliquo casu: et ex causa speciali aliordinet quam specialem ordinationem iuste posse facere in sapientia sua: et poo retinuit. Lex autem iusta et communis adeo instituta est quod hominem permittat suo libero arbiri vti siue ad malum: deo ad hoc non cooperante: sed permittente: siue ad bonum: deo non tantum permit tente. Sed est principaliter adiuuante et primiante quae lex scripta est: Eccl. 5. Ubi dicitur quod ante hominem vita et mors bonum et malum quod placuerit illi dabitur ei. Tunc autem quando primi parentes fuerunt temptati: non fuit casus nec specialis causa: quare deus aliter ordinaret maxime cum de nouo esset praedicm statutum homini promulgatum: et homo multum potens ad cauendum ne libero arbi suo vteretur ad malum et deus prouidebat sue posto sapientie et bomnitatis maximam manifestationem eliciendum per semetipsum occasione temptationis illius et ideo debuit diabolum male vti suo libero arbitrio hominem temptando: et ipsum hominem: etiam male vti suo libero arbitui temptationi consentiendo.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod ipsius est pater qui permitteret filius aggredi bellum inquo sciret eum esse ab alio superandum etc. Dico quod non est verum. Si iustitia haec exigeret. Iustitia autem exigebat vt deus hominem temptari permitteret: vt in corpore quaestionis ostensum est.

¶ Ad 2m cum dicitur quod diabolus erat homini fortior etc. Dico quod non est verum quantum ad illam pugnam spiritualem: quia diabolus non potuit vincere hominem nisi nolentem. Sed homo poterat diabolum vincere nolentem.

¶ Ad 3m dicendum quod non est simile de prouisore particulari et prouisore vniversali: prouisor enim particularis semper prout potest: debet defectum exclude re aperte sue prouidentie commissa: prouisor autem vniversalis rationabiliter potest permittem defectum in vna parte vt inde proueniat maius bominum toti. Solus autem deus simpliciter est prouisor vniversalis: quilibet autem homo prouisor particlaaris. et ideo quamuis homo non deat permittem fieri mortale peccatum: propter maius bosipum hooccasione futurum: tamen hoc deus iuste permittem potest

¶ Ul potest dici quod est vnus rex terrenus: quamuis non deat facem peccatum propter quodcumque bonum quod huius occasione posset elici: tamen iuste potest permittenfieri. Siu ex prohibitione certitudinaliter praeuideat grauius malum communitati secuturum. Cui concordat Aug. id est de libero arbitrio longe ante metum dicens: videtur mihi legem istam: que pptlulo regendo scribitur ratio ne ista: hoc est quedam mala permittere: et per diuinam prouidentiam vindicari.

¶ Potest etiam dici quod principalis ratio quare deus permittit hominem temptari fuit vt ipsum permitteret vti libei arbi suo libere. Sicut statuerat: non quia occasione illius preuideret se scire posse: et velle maius bonum elicere: quamuis deus hoec non permisisset nisi indemaius bonum elicere sciret: vellet: et posset: sicut aliquando pater propter aliquam causam permittit filium cadere in soueam: cum tamen propter illam causam hoc non permitteret nisi filium de fouea exhibem posset.

Quaestio IIII. QUarto queritur vtrum aliquis vir iustus debeat temptationem appetere. Et videtur quod non. Quia temptari est peri¬ culosum: et sicut dicitur Ecclsi. 3. Qui amat periculum peribit in illo: ergo temptari non est appetendum.

¶ Item non est appetendum quod non est a deo: sed temptatio non est a deo. Ut enim dicitur Iaco id est Ipse neminem temptat ergo temptari non est appetendum.

¶ Item non est appetendum pro cuius amotione est orandum. Sed orandum est pro temptationis amotione. Unde Matth. 6 dicitur. Et ne nos inducas in temptationem: ergo temptari non est appetendum.

Contra appetendum est illud de cuius presentia est gaudendum: sed de praesentia diuersarum temptationum gaudendum est: vnde Iaco id est Omne gaudium existimate fratres mei: cum in varus temptationibus incideritis: ergo temptari est appetendum.

¶ Item 2o ad Thimo. 2. non coronabitur nisi qui legitime certauerit. Sed appetendum est illud sine quo non habetur corona: ergo certamen temptationis est appetendum.

Respondeo est quedam temptatio a deo de qua dicitur Sap. 3. deus temptauit eos et inuenit illos diguos se. Et quedam a carne: de qua Iaco id est vnusquisquam temptatur a concupiscentia sua abstractus et illectus. Quedam ab homine malo: vnde in persona malorum hominum dicitur contra iustum Sapienti. 2 temptemus que ventura sunt illi. Est est quaedam tempta tio a diabolo de qua Act. 5 cur temptauit sathanas cor tuum mentiri te spiritui sctmo.

¶ Prima temptatio semper ordinatur ad bonum temptati: quia sicut dicitur Iaco. id ent deus intemptator malorum est: et ideo talis temptatio est appeteda: hanc appetebat Dauid dicens in psamum. Proba me domine et tempta me.

¶ Secunda quamuis aliquando possit esse sine culpa: tamen quia semper est vitiosa et regnum hominis in se ipso diuidens: vt superius. 2i. di. ostensum est: non est appetenda: quia nimis faciliter cor subuertit: etiam senum. Unde Da. 13 Dicit Daniel illi seni malo: concupiscentia subuertit cortuum.

¶ Tertia temptatio et 4o per comparationem ad temptantes non sunt appetende: quia non est appetendu: quod aliquis peccet. Malus aute homo et diabolus peccant temptando. Per comporsitionem autem ad tempta tum: etam a nullo sunt appetende per se cum sint quaedam inclinatiua ad illicitum: appetende tamen sunt quandoque propter aliud scilicet propter virtutis exercitium. Sed quia sicut peruus ignis a vento cito extiguitur: et magnus cito inflammatur: ita amor boni adhuc tempidus et infirmus a flatu temptationis magne in corde hominis cito extinguitur: sed amor boni perfectus et feruens fortius inflammatur: vnde a viris feruentibus: et perfectis secundum quod in via potest esse perfectio. Temptatio ab homine malo: per comparationem ad temptatum: est appetenda: et etiam temptatio a diabolo: et hic propter virtutis exercitium et augmentum. Ab imperfectis vero et infirmis: non sunt appetende propter periculum. Unde Aug. 14. de ciui. ca. 9. vult quod sicut se habet infirmitas et firmitas electorum sic metuunt cupiuntque temptari.

Ad primum dicitur quod non plus concludit nisi quod temptatio non est appetenda ab infirmis quia feruentes et perfecti in temptatione non pereunt: sed proficiunt.

¶ 2argumentum procedit de temptatione carnis vel de temptatione hostis que habet exitum malum: que temptationes a nullo sunt appetende.

¶ Ad 3m dicendum quod non est idem temptari: et in temptationem induci: quia induci intemptationem est a temptatione vinci: quod a nullo est appetendum.

¶ Primum argumentum ad partem aliam procedit de temptatione quae est a deo: aut si de temptatione: quie est ab hoste siue homine siue demone: intendebat loqui beatus Iaco. tunc verbum suum referendum est ad perfectos.

¶ Ad 2m cum dicitur: quod appetendum est illud sine quo non habetur corona etc. Dico quod illud semper est appetendum per se sine quo non habetur corona causaliter: cuiusmodi est gratia dei: aliquid tamen quod est occasio per accidens veniendi ad coronam: non semper appetedum est per se: sed bonum quod inde elicitur.