Articulus 3

Quaestio PRimo ostendo quod penitentia non sit in voluntate sicut in subiecto: penitentia: enim cum sit pars potentialis iustitie: videtur esse in eodem subiecto in quo est iustitia: sed iustitia est in ratione: cum actus eius sit iudicare: quod pertinerad rationem: ergo poenitentia est in ratione.

¶ Item gaudium de bono est in concupiscibili: ergo a simili dolor de malo: cum ergo actus penitentie sit dolere de malo culpe: poenitentia est in concupiscibili. concupiscibilis autem est potentia partis sensitiue.

¶ Item vindicare est actus virtutis irascibilis. Ira. enim est appetitus vindicte: sed penitentia est virtus vindicatiua peccati: ergo videtur quod sit in irascibili: non in voluntate.

Contra. Ansel io de veritate c. 12 Iuuitia est rectitudo voluntatis: sed penitentia est quedam iustitia: ergo est in voluntate.

¶ Sed quod sit in qualibet potentia videtur quia virtus non operatur nisi vbi est: sed poenitentia ope ratur circa quamlibet potentiam: quia quamlibet purgat a culpa: ergo est in qualibet potentia.

Respondeo quod in illa potentia est habit: in quo est principalis eius actus: sed actus penitentie est in voluntate. actus enim eius est punire proprium peccatum: inquantum est contra iustitiam legis diuine: et expiabile per actum penitentis. in punitione autem peccati principaliter est efficax peccati displicentia: displicere autem est actus existens in voluntate: sicut in subiecto: penitentia ergo est in voiuntate sicut in subiecto.

Ad primum in oppositum dicendum: quod iuaitis non est in ratione: sed in voluntate: iudicare enim per modum dictantis seu consulentio non est actus iustitie: sed iudicare per modum diffinientis seu mouentis ad dictamen sententie iuste: et sic iudicare est actus voluntatis: sed iudicare primo modo actus est rationis.

¶ Ad secundum dicendum quod gaudium secundum quod est passio appetitus sensibilis est in concupiscibili: que est in parte sensitiua: et similiter dolere de malo: sed gaudere de bono inquantum est secundum iustitiam diuine legis actus est voluntatis: et similiter dolere de peccato inquantum est contra iustitiam legis diuine: hic enim dolor est formaliter displicentia peccai sub ratione praedicta: quamuis quandoque concomitantem habeat sensibilem passionem.

¶ Ad tertium dicendum: quod vindicta seu eius appetitus inquantum dicit motum appetitus sensitiui est in irascibili sensitiua: tamen appetitus faciendi de peccato vindictam: secundum quod est poenitentie actus: dicitur voluntatis motus: non irascibilis sensitiue. Primum ad parte aliam bene concludit.

¶ Ad int iud quod probabat quod est in qualibet virtute: dicendum quod vna virtus existens in voluntate: sicut in sub iecto potest purgare aliam potentiam a peccato. Unde charitas quae est in voluntate: sicut in subiecto rectificando voluntatem omnes vires purgat a peccato. Unde prima Pe 4. Charitas operit multitudinem peccatorum: similiter deco quod virtus penitentie remouendo obstaculum precludens aditum gratie dei qua remittuntur peccata disponit omnes potentias anime ad purgationem peccati.

Quaestio II.

SEcundo queritur vtrum penitentia sit in beatis. Et videtur quod non INullus habitus moralis qui est in beatis: est in damnatis: sed penitentia est in damnatis secundum illud quod dicitur de eis Sap. 5 quod sunt penitentiam agentes: ergo penitentia non est in beatis.

¶ Item de pe. di. 3. c. poenitentiam infine. Penitentiam veram agere est commissa plangere: et inte rum plangenda declinare: sed in beatis non est luctus nec planctus Apoc. 2 ergo in beatis non est poenitentia.

¶ Item penitentia non est vbi non potest habere actum suum: nec vnquam potuit: quia ibi superflua esset: sed in angelis beatis non habet poenitentia aliquem actum: quia actus eius pena est: nec habere potest: quia peccare non possunt: neque habere potuit: quia quamuis peccare potuerunt: tamen si peccassent penitere non potuist sent: exgo saltem non est in angelis beatis.

¶ Item quia spes et fides annexam habent imperfectionem essentialem: ideo non sunt in beatis: sed penitentia annexam habet imperfectionem essentialem: quia presupponit in penitente peccatum fuisse: ergo non est in beatis.

Contra Sapiea primo. Iustitia perpetua est: sec penitertia est iustitia quaedam: ergo perpetua est.

¶ Item quamuis beati nihil possint pati: tamen in eis est patientia: secundum illud psal. Patientia pauperum non peribit in fine: ergo a simili quamuis non possunt dolere: tamen in eis est penitentia.

Ad istam questionem dicunt aliqui beatorum quidam sunt qui numquam peccauerunt: peccare tamen potuerunt: et si peccassent in eis peccatum remitti potuisset. Alii sunt qui nunquam peccauerunt: sed peccare potuerunt. tamen si peccassent non potuisset in eis peccatum remitti: cuiusmodi sunt angeli sancti. Alii sunt qui peccare potuerunt et peccauerunt: vt in beato Petro et in multis sanctio patet quod peccatum fuit in eis remissum.

¶ In primis est hitus penitentie: quia quamuis in eis nunquam habuerit actum: tamen habere potuit: habitus enim infusus non praesupponit actum: nec includit: sed praesupponit in subiecto suo possibilitatem ad actum possibilem elici per illum eundem haietum in numero: vel per alium eiusdem speciei: quamuis autem ille idem habitus poenitentie in numero: quod in eis est: nunquam in eis actum habere potuerit respectu mortalis peccati: quia peccare non potuissent mortali peccato: quin illum habitum corrupissent: tamen in eis potuisset habere actum suum respectu venialis peccati: et alius hitus poenitentie eiusdem speciei cum isto potuisset in eis habere actum suum etiam respectu mortalis peccati. In tertiis etiam est hitus poenitentie: quia in eis et potuit habere actum suum et habuit: et adhuc habet: non actum qui est de peccato dolere: sed qui est gaudere de pet remissione: et se velle nunquam peccasse si esset possibile. In mediis vero non est virtus poenitentie: quia nunquam potuisset haberactum in eis: quia quamuis peccare potuerint: tamen si peccassent nunquam virtuose penitere potuissent: sicut patet in angelis qui peccauerunt. In christo etiam quia nunquam peccauit nec peccare potuit: non est penitentie virtus: vt enim dictu est: habitus presupponit esse vel fuisse in illo in quo est: possibilitatem ad eius actum.

Ad primum in oppositum dicendum quod virtus poenitentie non est in damnatis: quia quamuis peniteant de peccato suo propter penam horribilem: quam pro eo sustinent: tamen uon penitent de peccato inquantum est contra iustitiam legis diuine: nec ad hoc vt expietur in eis: vnde non penient in spevenie.

¶ Ad secundum dicendum: quod penitentia in beatis non habet actum quem habuit in via: qui est de peccato dolere: sed actum conuenientem sini: qui est gaudere de remissione peccati: eiusdem enim virtutis est de peccato dolere: et de eius remissione gaudere.

¶ Tertium bene concludit.

¶ Ad quartum dicendum: quod in poenitentia non est aliqua essentialis imperfectio repugnans glorie: sicut est in fide et spe: sed actus eius quem habet in via talem habet perfectionem: et quantum ad il lum actum non dico eam in prima remanere.

¶ Ex dictis satis patet virtutem penitentie esse in illis qui sunt in purgatorio: et quantum ad habitum et quantum ad actum: qui est de peccato dolere: et aliquo modo quantum ad ilium qui est gandere de remissione peccati: et ideo de hoc non oportet hic facere questionem.