Articulus 8

Quaestio I.

PRimo ostendo quod nullum votum posst commutari. Leuit. vltimo. Animal quod immolari potest domino: si quis vouerit sanctum erit. et mutari non poterit id est nec melius malo nec peius bono.

¶ Item ecclesiastes. 5 Quodcunque voueris redde.

¶ Item Ber. in libro de preceptoet dispo. c. 36 dicit quod de voto monasterii non retineri quis regulariter potest. nec recipi sine consensu abbatis sui. ergo votum factum in vna religione non potest in votum religionis alterius commutari.

Contra extra de iureiurando. Pervenit. 2. Propositum aut promissum non infringit iqui in melius illud commutauit.

¶ Item extra de voto et votiredemptione. Magne. dicitur quod votum commutari potest in opus aliud pietatis.

Respondeo quod sicut dicit Ber. de precepto et dispo. c. 4. Iniquum proculdubio foret si statutal pro sola charitate contra charitatem tenerentur. votum autem fieri debet ex charitate et pro charitate. vnde eius obligatio tenere non debet contra charitatem. teneret autem contra charitatem si non liceret illud commutare in melius: votum ergo potest bonum in melius commutari. Non tamen hoc fieri oportet auctoritate vouentis: quia nullus debet esse iudex in sua causa: sed auctoritate iuris votum temporale potest in perpetuam religionis obseruantiam commutari vt ostendetur in quaestione sequenti. et votum laxioris religionis in arctiorem. extra de regularibus. Sane. vota autem peregrinationis: abstinentie et huiusmodi commutari possit auctoritate episcoi. iura enim hoc posse ab episcois non excludunt: argumentum ad hoc extra de voto et voti redemptione. c. primo in textu. et in glo. vota autem continentie: aut religionis: aut transmarinarum auctoritate episcoi commutari non possunt: vt patebit cum queretur de dispensatione in votis. In commu tando autem diligentius considerari debet persone qua litas: et commutationis causa scilicet an ex infirmitate: seu affluentia diuitiarum: aut alia probabili causa re compensatio melior fuerit et deo magis accepta. extra de voto et voti redemptione. capitulo primo.

Ad primum in oppositum dicendum quod illa auctoritas sic intelligi debet scilicet quod illud mutari non poterat auctoritate vouentis.

¶ Ad secundum dicendum quod votum intelligitur reddi siue red datur in se siue in equiualenti per comparationem ad rempublicam vel personam que vouerat.

¶ Ad tertium dicendum. quod illud verbum Ber. intelligendum est de consensu petito siue obtineatur siue non: quia sicut dicitur extra de regularibus. Licet talis postquam a prelato suo transeundi licentiam postulauerit: ex priuata lege que publice praeiudicat absolutus: libere potest sanctioris vite propositum adimplere: non obstante proterua indiscreti contradictione prelati: vnde iura que contrarium videntur dicere intelligenda sunt de illo qui causa leuitatis et non petita licentia transit: si est se transtulerit licentia non petita non tenetur reuerti ad bonum inferius quod reliquit: vnde de tali dicit. Ber. libro de praecepto et dispo. c. 36 quod si melius inuenerit et elegerit in eo monasterio ad quod transit: consilio meo non egredietur ad inferius bonum: quod reliquerat et transierat pro meliori: nec est contrarium his que praedicta sunt quia multa prohibentur fieri que facta tenent.

Quaestio II.

SEcundo quaeritur vtrum quodlibet votum commutari possit in votum religionis.

Respondeo quod volens facere professionem in religione se actualiter seu habitualiter vult remanere obligatus ad vota que fecerat in seculo non commutantur in votum religionis: tamen post. quam deuenerit hoc ad notitiam prelati poterit ipsum ab illis votis absoluere maxime si ignorabat ipsum esse ligatum illis votis tempore professionis. Si autem actualiter seu habitualiter intendit illis votis amplius non teneri: sed soli voto religionis sue ab illis absoluitur per religionis votum propter voti religionis altitudinem et perfectionem. extra de voto et voti redemptione. Scripture ibi enim dicitur quod reus fracti voti aliquatenus non habetur qui temporale obsequium in perpetuam noscitur religionis obseruantiam commutare. vnde sicut dicitur de peni. di. 1. Mensuram. §. His auctoritatibus non est necessaria certa fatisfactio peccati cuius totum vite tempus obedientie impenditur sui conditoris. His etiam satis concordat Bernar. in lib. de precepto et dispo. c. 4. dicens. de vita religiosorum: quod premium vniuersi generibus vite humane professores et amatores suos angelis similes: dissimiles hominibus facit: immo diuinam in homine reformat imaginem configurans nos christo ad instar baptismi. Si tamen rex vnus vel imperator vouit quod vsque ad triennium vel septennium militabit in terra sancta:r et tenebit secum duo vel tria millia militum: vel vnus alius dux vel comes existens dux totius exercitus cruce signatorum: et de cuius absentia desolaretur vellet religionem intrare: in hoc casu videretur mihi summus pontifex consulendus. Certum tamen est quod persona mediocris a voto transmarino absolueretur per religionis ingressum et professionem in ea.

Questio. III.

Tertio queritur vtrum vouens intrare religionem: et postea intrat cum intentione exeundi: impleat votum suum. Et videtur quod sic: vouens non obligatur ad plus in conspectu dei quam se obligare intendat: sed vouens intrare religionem non intendit se obligare ad non habendum propositum exeundi quando intrabit: sed tantummodo ad intrandum. ergo intrans cum proposito exeumdi implet suum votum.

¶ Item qui promittit alicui centum libras: et postea soluit: intendens tamen quod postea auferet eas sibi si poterit: nihilominus implet promissum. ergo a simili qui promittit religionem intrare: et postea intrat intendens per exitum irritare illum introitum: nihilominus videtur implere promissum.

¶ Item si talis non implet votum suum: cum non intrando non impleret per¬ plexus est: quod falsum est. nulli enim venia salutis praecluditur.

Contra cuiuslibet voti licti honesti impletio est meritoria: sed vouere itrare religionem est votum licitum et bonestum qui hoc vouere potest: et go eius impletio est meritoria: sed intrans religionem cum proposito exeundi sic intrando non meretur. ergo votum suum non adim plet.

¶ Item qui promittit se facere aliquod bonum et facit malum: non implet promissum: sed qui vouet intrare religionem vouet facere bonum: et qui intrat eam cum proposito exeundi facit malum: quia scienter facit factum ad quod videt sequi religionis scandalum: et nullum anime sue profectum. ergo sic intrando non implet votum.

Respondeo: quod ille qui vouet intrare religionem: aut actualiter proponit in religione remanere: ita tamen quod illud propositum non cadit sub voto: sed ipsum concomitatur tantum: autem actualiter proponit eam experiri: vt si sibi placuerit remaneat: et si sibi displicuerit exeat: aut de nullo istorum actualiter cogitat: sed tantummodo hoc vouet: quia sibi videtur anime sue bonum: aut dum vouet intrare actualiter habet propositum exeundi postquam intrauerit. Si primo modo vouit: aut quando intrat habet propositum absolute exeundi et nunquam dandi operam vt mutetur propositum suum: aut habet propositum exeundi: tamen cum voluntate dandi operam vt mutetur suum propositum.

¶ Primo modo intrans non implet votum suum secundum diuinum iudicium: quia talis habet propositum exeundi ex malignitate. in his autem que deo offeruntur seu redduntur deus plus ponderat intentionem quam factum.

¶ Si secundo modo videtur mihi quod implet votum: quia propositum exeum di non habet absolute: nec ex malignitate: sed magis ex infirmitate. Simili modo potest dici: siue vouerit intrare modo secundo: siue tertio.

¶ Si autem vouerit intrare habens propositum actuale exeundi postquam intrauerit: hoc potest intelligi tripliciter.

¶ Uno modo ita quod vouet intrare vt exeat.

¶ Alio modo ita quod vouet in troitum et exitum.

¶ Tertio modo: ita quodn on vouet nosi introitum et votum concomitatur exeundi propositum: et quocunque istorum trium modorum voueat peccat: et non tenet votum: quia est temerarium. intrare enim pro pter exitum vt propter finem est intrare propter finem malum vt autem superius visum est: non tenet votum factum de re bona propter finem malum. Uouere enim copula: iue et introitum et exitum temerarium est: quia hoc coniunctum propter alteram partem est malum. Uoue re etiam introitum concomitante proposito exeundi est temerarium: quia quamuis intrare de se sit bonum: tamen cum tali comite non est bonum. vnde si aliquis qui non vouit religionem intrare intrat religionem concomitante proposito exeumdi peccat. Planum est ergo quod vouens intrare religionem eo modo quo tenet votum: votum non implet secundum diuinum iudicium: nec absoluitur ab obligatione facta deo. si intrat cum proposito exeundi absolute et cum voluntate non dandi operam vt suum mutetur propositum.

Ad primum in oppositum dicendum quod vouens intrare religionem ad hoc vt votum teneat. oportet qui intendat introitum vt aliquid bonum: vt autem ostensum est: intrare eum proposito exeundi non est bonum. sic ergo intrans non implet illud quod intendebat vouere. vouens enim religionem intrare ad hoc vt teneat votum: aut explicite aut implicite se obligare intendit ad intrandum non cum proposito exeundi absolute.

¶ Ad secundum dicendum quod non est simile de obligatione facta deo et homini: quia obligatiofacta homini respicit equalitatem iustitie que consistit in exterioribus operationibus ad alterum. vnde hec iustitia non considerat qua intentione debitor soluat pecuniam¬ debitam creditori: sed quod soluat eam totam loco et tempore debitis: et ideo qui homini promisit centum libras quacunque intentione sibi soluat eas absolutus est ab obligatione facta sibi. iustitia autem que respicit communicationem inter deum et hominem eo modo quo inter eos est iustitia: principalius attendit intentionem quam operationem exteriorem: et ideo quia intrans religionem cum abso luto proposito exeundi introitum deformat per malam intentionem non absoluitur ab obligatione sub ratione qua est deo facta.

¶ Ad tertium dicendum quod quamdiu durat in eo absolutum propositum exeumdi praesente termino vel sam lapso quo intrare per votum suum tenetur perplexus est: nec propter hoc via salutis sibi precluditur: quia in potestate sua est cum dei adiutorio illud malum propositum remouere.